Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Strona główna

Mongołowie pod Pożarzyskiem ?

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 25, maj 2020

Pierwsza informacja o istnieniu kościoła i parafii w Pożarzysku pochodzi z końca XII wieku, a dokładnie z roku 1198. Owa wzmianka zawarta została w dokumencie spisanym przez biskupa wrocławskiego Jarosława, w którym potwierdził wymianę wsi stanowiących uposażenie kościoła w miejscowości Posarische (wówczas Pożarzysko). Nieznany z imienia i nazwiska proboszcz pożarzyski otrzymał wówczas Jauorau, Tissech, Petri villa (Stary Jawornik, Czechy i Piotrowice) w zamian za Osech, Lopenice, Ystebche, Wlostrouicu i Scharino (Osiek, Łopienice, Istebkę, Blizanowice, Żarów lub folwark Sanderhof). Bez wątpienia fundatorami i pierwszymi patronami kościoła w Pożarzysku byli możni rycerze z rodu Ilikowiców. Sęk jednak w tym, że obecna świątynia, która góruje nad zabudowaniami Pożarzyska, datowana jest dopiero na połowę XIII wieku. Jaka była konstrukcja i usytuowanie pierwszego kościoła, który stał we wsi przynajmniej pół wieku wcześniej ?. Czy pierwszą świątynię w Pożarzysku mogły zniszczyć wojska mongolskie, które wiosną 1241 roku, podążały spod Legnicy przez Strzegom i Świdnicę na Węgry ?.

Czytaj więcej: Mongołowie pod Pożarzyskiem ?

Najemnicy spod Żarowa w służbie Zakonu Krzyżackiego

Drukuj
Utworzono: piątek, 22, maj 2020

W bitwie pod Grunwaldem Zakon Krzyżacki wystawił 51 chorągwi (w tym dwie wielkiego mistrza), wśród których znajdowali się również goście zakonu z Anglii, Francji, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Śląska, Pomorza, Czech, Moraw, Węgier oraz Inflant. Udział w bitwie po stronie zakonnej wzięli m.in. Fryderyk von Wallenrode, Konrad Lichtenstein, Thomas von Morheim, Wilhelm von Helfenstein, Heinrich von Schwelborn, Godfryd von Hatzlfeld, Burchard Wobeke, Arnold von Baden, Arnold Stapil, Markward von Salzbach i Werner Tettingen. Według niektórych badaczy samych braci-rycerzy krzyżackich było pod Grunwaldem tylko około 250, resztę stanowili goście i zaciężni. Według najnowszych badań, po stronie krzyżackiej walczyli również Słowianie (z Prus, Pomorza oraz Śląska m.in. książę oleśnicki Konrad VII Biały), a także Prusowie i Litwini zamieszkali na terenie Prus Zakonnych.

Czytaj więcej: Najemnicy spod Żarowa w służbie Zakonu Krzyżackiego

Wieszak odzieżowy "L. Prager , Herren – u. Knabenmoden Breslau 1 . Albrechtsstr. 51"

Drukuj
Utworzono: wtorek, 19, maj 2020

Stare drewniane wieszaki mają swój urok oraz zaklętą w sobie historię. Dawniej miał je każdy sklep odzieżowy. Spełniały nie tylko rolę przedmiotu, który ułatwiał wieszanie ubrań ale były także wizytówką – reklamą danego sklepu. W szafach dawnych Żarowian, ubrania wisiały na egzemplarzach pochodzących z rożnych miejscowości. Do sporej już kolekcji, drewnianych wieszaków, która jest w naszych zbiorach, dołączamy egzemplarz z napisami L. Prager, Herren – u. Knabenmeden Breslau 1 . Albrechtsstr. 51. Wieszak pochodzi ze sklepu z odzieżą dla dorosłych mężczyzn oraz chłopców, który mieścił się w kamienicy "Goldener Elephant" (Pod Złotym Słoniem) u zbiegu ulic Wita Stwosza 51 i Szewskiej 13 we Wrocławiu. Sklep już w 2 połowie XIX wieku prowadził kupiec L. Prager. W latach 30. XX wieku jego właścicielem był niejaki Paul Grzesik. Wieszak przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, Dominik Reda – uczeń SP Żarów. Składamy Serdeczne Podziękowania.

Czytaj więcej: Wieszak odzieżowy "L. Prager , Herren – u. Knabenmoden Breslau 1 . Albrechtsstr. 51"

Historia powstania i konstrukcja Pomnika Pamięci Narodowej w Żarowie

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 18, maj 2020

Bardzo bogata i obszerna historia Polski obfituje zarówno w piękne zwycięstwa jaki smutne porażki. Dla upamiętnienia najważniejszych wydarzeń pozostających na kartach historii powstają Miejsca Pamięci Narodowej. Stanowią one szczególny wyraz pamięci o postaciach i wydarzeniach zajmujących ważne miejsce w historii Narodu i Państwa Polskiego. Zgodnie z projektem Ustawy o Miejscach Pamięci Narodowej, przewiduje się, że Miejscem Pamięci Narodowej jest: grób lub cmentarz wojenny, nieruchomość lub obiekt budowlany albo jego pozostałości, upamiętniające postaci lub wydarzenia znaczące dla Narodu i Państwa Polskiego, a w szczególności pomnik, krzyż przydrożny, kapliczka, kopiec; inny obiekt lub przedmiot związany z wydarzeniami lub postaciami znaczącymi dla dziedzictwa Narodu i Państwa Polskiego, a w szczególności tablica pamiątkowa.

Czytaj więcej: Historia powstania i konstrukcja Pomnika Pamięci Narodowej w Żarowie

Relikty przeszłości z pałacu w Łażanach - wystawa wirtualna

Drukuj
Utworzono: sobota, 16, maj 2020

W ramach tegorocznej Nocy Muzeów, pragniemy zaprosić naszych czytelników na wirtualną wystawę przedmiotów, które zostały odnalezione podczas prac polegających na uprzątnięciu wnętrza parteru (zalegająca ziemia/śmieci do poziomu posadzek) w pałacu, który znajduje się w miejscowości Łażany, gm. Żarów (dz. Nr 60/31; obiekt wpisany do rejestru zabytków w dniu 24.11.1956 r. pod numerem A/4410/406). Wspomniane prace, zostały przeprowadzone w 2018 roku zgodnie z decyzją Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu (Delegatura w Wałbrzychu) nr 675/2018. Podczas realizacji zadania, odnaleziono szereg przedmiotów, z których największą ilość stanowiły destrukty porcelany. Wybrane relikty przeszłości z łażańskiego pałacu, zostały udostępnione na wystawie w Żarowskiej Izbie Historycznej przez pana Kamila Łukasza Fornala – prezesa zarządu Fundacji Pałacu i Parku Łażany. Wśród zidentyfikowanych przedmiotów są m.in.: symbol Policji Porządkowej (Ordnungspolizei) III Rzeszy z policyjnego czako (nakrycie głowy), guziki liberyjne (rodzaj ubioru, uniformu służby pałacowej) z herbem von Pfeil-Burghauss i koroną hrabiowską (syg. wytwórni B.Pfeiffer, Breslau), fragment tkaniny z herbami von Burghauss w koronie hrabiowskiej, szklany kieliszek z przełomu XVIII/XIX wieku, relikt aluminiowego pojemnika na mydło "Kaloderma F.Wolff & Shon Karlsruhe Baden", mosiężne i żelazne okucia mebli i drzwi, zdobiona porcelanowa zatyczka karafki oraz fragmenty rozbitego dzwonu z lat. 70. XVIII wieku (rok 177[?])

Czytaj więcej: Relikty przeszłości z pałacu w Łażanach - wystawa wirtualna

Bagnet Seitengewehr 84/98 n.A.

Drukuj
Utworzono: piątek, 15, maj 2020

Zbiory Żarowskiej Izby Historycznej zostały powiększone o "nowy eksponat", którym jest niemiecki bagnet Seitengewehr 84/98 n.A. Podczas II wojny światowej podstawowy bagnet armii III Rzeszy, stosowany do karabinków Kar 98k. W katalogu wzorów uzbrojenia otrzymał oznaczenie Gerät 1-1013. Bagnet był seryjnie produkowany w latach 1934-1945 przez bardzo dużą liczbę zakładów, także przez okupowane francuskie zakłady Manufacture d’armes de Châtellerault w Châtellerault (oznaczenie kodowe „jwh”). Na progu głowni bagnetu umieszczane zostały oznaczenia nabijane podczas procesu produkcji: z jednej strony nazwa producenta E.u.F Hörster (Solingen, Nadrenia Północna-Westfalia), z drugiej strony numer seryjny bagnetu 7519j (ten sam numer widnieje na metalowej pochwie). Bagnet ma długość całkowitą: 385 mm i wagę bez pochwy: ok. 390 g., długość głowni: 250 mm, szerokość głowni: 25 mm, grubość głowni: 5,5 mm. Omawiany egzemplarz został wyprodukowany w latach 1938-1940.

Czytaj więcej: Bagnet Seitengewehr 84/98 n.A.

Panowie von Adelsbach z Mrowin

Drukuj
Utworzono: czwartek, 14, maj 2020

Jesienią 1557 roku niejaki Hans von Siebitz sprzedał Hansowi von Adelsbach „zu Freudentahal” (z Weseliny) majętność mrowińską, którą tworzyło 56 łanów ziemi i spalony młyn. Hans piszący się od tego roku z „Nickelsdorf auf Konradswalde” był właścicielem Mrowin do 1573 roku. Po nim dobrami władał Gottfried von Adelsbach, który zobowiązany był wystawiać na wyprawę wojenną 1 żołnierza konnego i 1/4 pieszego. Wiadomo, że był kanclerzem księcia oleśnickiego Karola I. W 1528 roku sprzedał wieś Pogroda klasztorowi w Henrykowie. Trzy lata później był świadkiem na dokumencie biskupa wrocławskiego Jakoba von Salza i księcia śląskiego Jana. W 1537 roku przeznaczył ze swoich gruntów 2 m² czynszu na rzecz szpitala (hospicjum) św. Krzyża w Głuchołazach (Ziegenhals). Jako najemnik brał też udział w wojnie o niepodległość Niderlandów. Zmarł w 1594 roku. Wedle dokumentu z 1605 roku, właścicielem całych Mrowin z siedzibą rycerską (Rittersitz) i folwarkiem, Weseliny, Wostówki oraz dwóch gospodarstw zagrodniczych w Pożarzysku był Friedrich von Motschelnitz (Mutschelnitz). To właśnie dziełem panów von Adelsbach, było wzniesienie wspomnianej siedziby rycerskiej – dworu w Mrowinach. Majętni rycerze, których fortuna wyrosła na wojennych wyprawach, po śmierci zostali pochowani w krypcie Kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu (ob. bazylika kolegiacka). Tam też znajdują się tablice nagrobne z ich wizerunkami.

Czytaj więcej: Panowie von Adelsbach z Mrowin

Wiejskie sklepy w okolicy Żarowa do 1945 roku

Drukuj
Utworzono: wtorek, 12, maj 2020

W średniowieczu i w czasach późniejszych nieodłącznym elementem wiejskiego krajobrazu były przydrożne karczmy (znane także pod określeniem: austeria, gospoda, oberża, zajazd). Budynki tego rodzaju służyły różnym celom. Można w nich było stawać na popas i zjeść posiłek, można było napić się piwa lub mocniejszego trunku, można było też przenocować i zabawić się. W karczmach często urzędowali poborcy ceł i myta, tutaj odprawiano również wiejskie sądy. Karczmy pełniły ponadto funkcję wiejskich sklepów, zaopatrujących mieszkańców w artykuły codziennego użytku oraz rolę drobnych „zakładów wytwórczych" jak piekarnia, rzeźnia, browar czy gorzelnia. Taki stan rzeczy utrzymał się do połowy XIX wieku, kiedy rozwój handlu detalicznego, wykroczył poza tradycyjne związki z karczmą. Już pod koniec XIX stulecia w dużych wsiach istniały sklepy branży spożywczej i przemysłowej lub sklepy wielobranżowe. W pierwszej ćwierci XX wieku, zakupy można było zrobić w prawie każdej wsi w pobliżu Żarowa. Sklepy (czasami kilka w jednej miejscowości) działały m.in. w Bukowie, Imbramowicach, Łażanach, Mielęcinie, Mrowinach, Przyłęgowie i Wierzbnej. Z kolei w Gołaszycach i Kalnie, prosperowały sklepy kolonialne zaopatrzone w towary spożywcze (jak kawa, herbata, ryż, przyprawy) sprowadzane z zamorskich krajów, głównie z kolonii. Z pomocą książek adresowych oraz dawnych kart pocztowych, możemy dzisiaj wymienić nazwiska kupców – właścicieli wiejskich punktów sprzedaży.

Czytaj więcej: Wiejskie sklepy w okolicy Żarowa do 1945 roku

O koronacji obrazu i "zaginięciu" złotych precjozów z Kościoła pw. NSPJ w Żarowie

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 11, maj 2020

Zwyczaj koronowania szczególnie czczonych i słynących łaskami wizerunków Matki Bożej, narodził się w początkach XVI wieku. Zwyczaj ów jako forma pobożności, szybko został zaakceptowany przez Stolicę Apostolską. Jedna z pierwszych formalnych koronacji odbyła się już w 1527 roku, kiedy papież Klemens VII, ukoronował wizerunek Matki Bożej Śnieżnej – Salus Populi Romani – w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie. Inne znane koronacje obrazów, miały miejsce m.in. w Cremonie (1595 r.) i w Parmie (1600 r.). Z kolei w 1630 roku dziekan Kapituły Watykańskiej, Aleksander Sforza Pallavicini z Borgonovo (Piacenza), przeznaczył specjalny fundusz na zakup złotych koron do cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny. Wspomniana Kapituła, wydała następnie specjalne przepisy odnoszące się do spraw związanych z koronacją obrazów Najświętszej Maryi Panny. W myśl postanowień watykańskich, koronowany obraz powinien być od dawna czczony i słynąć cudami, a ordynariusz danego miejsca musiał to stwierdzić w swej prośbie. Kapituła w pozytywnej odpowiedzi i zgodzie na koronację wyznaczała koronatora (zwykle był nim biskup ordynariusz), dzień uroczystości oraz wyjednywała u papieża odpust zupełny dla wiernych, którzy będą odwiedzać sanktuarium.

Czytaj więcej: O koronacji obrazu i "zaginięciu" złotych precjozów z Kościoła pw. NSPJ w Żarowie

Cmentarz wojenny w Żarowie - na granicy fikcji i rzeczywistości

Drukuj
Utworzono: piątek, 08, maj 2020

Pierwszych zbiorczych obliczeń pochowanych na obszarze Polski żołnierzy Armii Czerwonej, dokonano po zakończeniu ekshumacji, które przeprowadzono w latach 1948-1954. W tym okresie ekshumowano około 400 000 żołnierzy sowieckich. Wynik ten uległ zwiększeniu po przeprowadzeniu kolejnych ekshumacji w latach 1957-1958. Kolejne obliczenia miały miejsce w latach 60-tych. Wynikało z nich, że na terytorium Polski zostało pochowanych w latach 1944-1945 około 500 000 żołnierzy, poległych w walkach i zmarłych z odniesionych ran. Pochówki żołnierzy Armii Czerwonej odnotowano w 477 miejscach, z których 175 to cmentarze (w tym 55 wspólne z żołnierzami Wojska Polskiego), 71 – kwatery usytuowane na cmentarzach komunalnych lub wyznaniowych (w tym 26 wspólnych z żołnierzami innych armii) i 210 – mogiły zbiorowe i pojedyncze. W końcu lat 80-tych i na początku 90-tych, ówczesne Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa podjęło działania, mające na celu uściślenie posiadanych danych ewidencyjnych. Wedle zebranych informacji, liczba miejsc pochowania żołnierzy sowieckich, poległych w walkach i jeńców, którzy zginęli w różnych okolicznościach zwiększyła się w porównaniu do ustaleń z lat 1974-1975 (612 miejsc pochowania), do około 700. Odnosiło się to do grobów zbiorowych lub pojedynczych, pominiętych w poprzednich spisach ewidencyjnych, bądź niedokładnie rozpoznanych.

Czytaj więcej: Cmentarz wojenny w Żarowie - na granicy fikcji i rzeczywistości

Szpula z taśmą filmową 35 mm – relikt żarowskiego kina "Świt"

Drukuj
Utworzono: środa, 06, maj 2020

O żarowskim kinie "Świt" napisano już wiele. Informacje o jego działalności, dotyczą głównie okresu z lat 60 - 90. XX wieku. Tak naprawdę wyświetlanie filmów w Żarowie, rozpoczęto już w 1945 roku i być może zasługę w tym mieli Rosjanie, którzy wówczas kwaterowali w osadzie. Jak możemy bowiem przeczytać w opracowaniu Roberta Kaśkowa pt. "Zamknięte miasteczko radzieckie w Żarowie" ... Wszyscy moi rozmówcy wspominali, że żołnierze radzieccy razem z oficerami regularnie co niedzielę odwiedzali kino, czasami także w środku tygodnia. Od szlabanu na ul. Zamkowej maszerowali dwójkami w szyku. Oficer zawsze otwierał czoło kolumny. Bezpośrednio przed kinem zatrzymywali się i palili papierosy. „A palili dużo”, jak pamięta H. Żebrowski. „Przed kinem zawsze kurzyli machorkę”, dodał A. Biłyk. Wspominał A. Biłyk: „Mieli w żarowskim kinie seanse zawsze o godz. 12.00. Ich dowódca – pułkownik zawsze siadał w pierwszym rzędzie. Jeśli miał być, a jeszcze go nie było na sali, czekali. Pan Adamowicz – kierownik kina dawał znać operatorowi, żeby zaczynał, gdy pojawił się komandir”. Rosjanie pozwalali, aby razem z nimi seanse oglądały polskie dzieci. Jakoś przemykały się do środka, przy cichej aprobacie żołnierzy. Dorośli nie mogli uczestniczyć w tych seansach. Filmy oczywiście miały charakter propagandowy. A. Biłyk zapamiętał, że oglądał kroniki radzieckie i „ruskie” filmy fabularne, np. filmy „Zoja” oraz „Ona broni ojczyznę”. Nieco inaczej było z Niemcami. We wspomnieniach Ernsta Guentera Lierke czytamy: „Obowiązkowe, także dla dzieci, było oglądanie propagandowych filmów rosyjskich. W ten sposób już jako dziecko mogłem obejrzeć „Iwana Groźnego” i film „Pancernik Potiomkin” i to w oryginale”.

Czytaj więcej: Szpula z taśmą filmową 35 mm – relikt żarowskiego kina "Świt"

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Sunday the 4th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.