Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Strona główna

Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 30, listopad 2020

Kolejny wieszak odzieżowy trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem jest to egzemplarz, na którym widnieją napisy: C. & A. Brenninkmeyer / klar ! C & A ist doch besser ! (drugi w naszej kolekcji z takimi napisami). Nazwa C & A jest skrótem od Clemens & August, czyli imion braci Brenninkmeijer, którzy w 1841 roku wyemigrowali z Niemiec i w holenderskim mieście Sneek założyli firmę odzieżową. W roku 1861 roku otworzyli pierwszy sklep C&A, który oferował gotową odzież w różnych rozmiarach i po przystępnych cenach. Członkowie rodziny Brenninkmeijer do dziś obsadzają wszystkie kluczowe stanowiska w firmie i są zobowiązywani do utrzymywania w ścisłej tajemnicy jej działań (łącznie z danymi finansowymi). W czasie II wojny światowej niemiecki oddział spółki korzystał z pracy robotników przymusowych z krajów okupowanych przez III Rzeszę. Przejmował również mienie należące do Żydów i korzystał z taniej siły roboczej w getcie łódzkim.

Czytaj więcej: Wieszak odzieżowy "C.&A. Brenninkmeyer" w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 23, listopad 2020

Bataliony Chłopskie (Bch), to nazwa konspiracyjnej organizacji zbrojnej ruchu ludowego, która została powołana z inicjatywy Stronnictwa Ludowego "Roch". Jej organizacja pod nazwą Chłopska Straż ("Chłostra"), została zapoczątkowana w połowie 1940 roku. Od wiosny 1941 roku jako Bataliony Chłopskie, działała na obszarze II RP, z wyjątkiem Pomorza (podejmowano próby organizacyjne) i Wileńszczyzny. Trzon organizacji stanowili głównie byli członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej oraz część członków Centralnego Związku Młodej Wsi „Siew”, działających wcześniej w Chłopskiej Organizacji Wolności „Racławice”. Początkowo Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego (CKRL) nie zamierzało tworzyć własnej organizacji zbrojnej. Wojskowo przeszkolonych ludowców przekazywało do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), jednak konflikty na tle ideowym i obawa przed utratą wpływów na wsi spowodowały decyzję powołania Batalionów Chłopskich. Pełnomocnikiem ds. BCh z ramienia CKRL był Józef Niećko („Zgrzebniok”), komendantem głównym BCh Franciszek Kamiński („Zenon Trawiński”), szefami sztabu Komendy Głównej: do 1942 roku – Kazimierz Banach („Kamil”, „Rosnowicz”), następnie Stanisław Koter („Andrzej Poręba”). Organem dowodzenia była Komenda Główna składająca się początkowo z 3, a od 1944 roku z 10 oddziałów.

Czytaj więcej: Partyzanci Batalionów Chłopskich z gminy Żarów

Prehistoryczne znalezisko w pobliżu Łażan

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 16, listopad 2020

Pod pojęciem epoki brązu, rozumiana jest epoka prehistorii, która nastąpiła po epoce kamienia, a poprzedzała epokę żelaza. Jej ramy czasowe są zróżnicowane od terenu, na którym występowała. W Egipcie i na Bliskim Wschodzie (Dżemdet Nasr), za początek epoki brązu przyjmuje się umownie rok 3400 p.n.e., w Europie Południowej 2800 p.n.e., na terenach dzisiejszych wschodnich Niemiec i zachodniej Polski 2200 p.n.e. Koniec epoki brązu przypada na lata 1000–700 p.n.e. Sama nazwa "epoka brązu" pochodzi od używanych wówczas powszechnie narzędzi z nowego surowca, którym był brązu, a więc stop miedzi z cyną o stosunku 9:1. Z tego surowca odlewano m.in. różnego rodzaju narzędzia: siekiery, dłuta, młoty, motyki, sierpy, noże, ozdoby oraz broń: miecze, topory, ostrza do włóczni, groty, części pancerzy. Epoka brązu poza nowym surowcem, przyniosła także zmiany w relacjach społecznych, wymianie handlowej, a także w wierzeniach, których odzwierciedleniem był stosowany wówczas obrządek pogrzebowy. Pod tym pojęciem, kryje się rzecz jasna zespół praktyk związanych z chowaniem zmarłych. W zależności od zwyczajów panujących w poszczególnych społecznościach epoki brązu, stosowano obrządek szkieletowy lub ciałopalny. Wśród grobów szkieletowych występowały groby płaskie i pod nasypami kurhanowymi. Spotykane były również pochówki w obstawach kamiennych. W obrządku ciałopalnym szczątki zmarłego i resztki stosu, na którym zwłoki zostały spalone, składano do popielnic lub bezpośrednio do jamy grobowej albo też rozpraszano na powierzchni cmentarza. W grobach umieszczano zazwyczaj wyposażenie dla zmarłego w postaci darów grobowych.

Czytaj więcej: Prehistoryczne znalezisko w pobliżu Łażan

W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 16, listopad 2020

Józef I Habsburg – syn Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów, urodził się 26 lipca 1678 roku w Wiedniu. Mając zaledwie 9 lat, został koronowany na króla Czech i Węgier. Trzy lata później, jeszcze za życia ojca, Józef został wybrany na króla rzymskiego (niemieckiego), a tytuł cesarski przyjął po śmierci Leopolda w 1705 roku (od tego czasu także jako arcyksiążę Austrii). W 1706 roku cesarz Józef I Habsburg powołał do życia Wiener Stadtbank, czyli bank państwowy dla austriackich posiadłości dziedzicznych Habsburgów. Zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez swego ojca, prowadził politykę w duchu merkantylizmu (system poglądów społeczno-ekonomicznych). Cesarz uważał, że kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa, zakładał nowe manufaktury, aktywizował działalność gospodarczą, ograniczał feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym. W 1707 roku jego armia pokonała siły Franciszka II Rakoczego pod Trenczynem i stłumiła trwającą na Węgrzech rebelię. W toku tzw. hiszpańskiej wojny sukcesyjnej (1701-1714), wojska cesarskie opanowały Półwysep Apeniński. Zaangażowanie w działaniach na zachodzie i na Węgrzech, zmusiło jednak Józefa I Habsburga do zawarcia umowy z królem szwedzkim Karolem XII, zezwalając Szwedom na przeprowadzenie zaciągu do wojska na Śląsku.

Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.16: Monety cesarza Józefa I Habsburga

Kusza - broń i narzędzie zbrodni na kamiennym krzyżu w Wierzbnej

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 09, listopad 2020

Zwyczaj stawiania kamiennych krzyży jako pamiątki po dokonanej zbrodni, panował już w XIII wieku zwłaszcza w zachodniej części Europy. Stąd rozpowszechnił się na wschód, w tym na ziemie polskie, gdzie krzyże tego rodzaju stawiane były aż do połowy XIX wieku. Obecnie nazywane są "krzyżami pojednania", czasem też "kamiennymi krzyżami pomnikami dawnego prawa" ale najczęściej "krzyżami pokutnymi". Wedle źródeł historycznych, kamienne krzyże ustawiane były w miejscu dokonania zbrodni, a wykuwał je sam winowajca. Wedle szacunków w Europie zachowało się ok. 7 tys. obiektów pokutnych (Hiszpania, Francja, Włochy, Irlandia, Skandynawia, Austria, Niemcy, Polska, Czechy). Na terenie Polski, zewidencjonowano dotychczas ok. 700 obiektów, głównie na Śląsku. Na niektórych widnieje wyżłobiony prosty wizerunek narzędzia zbrodni. Spotykane najczęściej ryty to: miecz, nóż, sztylet, kusza, łuk, strzała, topór, ciupaga, włócznia, halabarda, szabla, widły, łopata, cep, kielich, stopy, młot, pistolet. Na obszarze gminy Żarów znajduje się obecnie 18 kamiennych krzyży, zwanych powszechnie "pokutnymi". Na czterech widnieje wyryte narzędzie zbrodni: miecz (Pożarzysko), topór (Zastruże), włócznia (Wierzbna), kusza (Wierzbna). Mamy tutaj zatem przykłady czterech rodzajów średniowiecznego oręża: broń sieczno-kolna – miecz, broń obuchowo-sieczna – topór, broń drzewcowa – włócznia, broń miotająca – kusza. Bronią najbardziej złożoną w budowie, która zdobyła znaczącą pozycję pośród średniowiecznego uzbrojenia, była oczywiście kusza. Wedle terminologii bronioznawczej – broń miotająca neurobalistyczna (wykorzystująca energię sprężystości), składająca się z krótkiego łuku przymocowanego do łoża, w którym umieszczony był mechanizm zwalniający cięciwę (orzech + dźwignia spustowa) i miejsce na krótki pocisk zwany bełtem. Jaka jest historia kuszy oraz czy jej wizerunek na kamiennym krzyżu z Wierzbnej należy do unikatów ?

Czytaj więcej: Kusza - broń i narzędzie zbrodni na kamiennym krzyżu w Wierzbnej

Stare drzewa świadkami historii, cz.2: "Humelwald" – największy kompleks leśny w gminie Żarów

Drukuj
Utworzono: piątek, 06, listopad 2020

W książce Tomasza Ciesielskiego "Żarów. Historia Miasta i Gminy", przeczytać możemy: Lasy zajmują 981 ha, co stanowi ok. 11,9% powierzchni gminy. Większe kompleksy leśne znajdują się w pobliżu Łażan, Mikoszowej, Mielęcina, Pyszczyna i Tarnawy. Częściowo są to stare kompleksy leśne, które można uznać za pozostałość gęstej puszczy porastającej jeszcze w XII w. te tereny, reszta to nowe, XIX i XX-wieczne (pierwsza połowa) nasadzenia. Nie były one zbyt wielkie - rozmieszczenie lasów nie uległo większej zmianie od XVIII w. Przeważa drzewostan liściasty, tworzony przez dęby, buki, jawory, brzozy. Wśród drzew iglastych dominują modrzewie i sosny. Podszycie tworzą leszczyny, bez koralowy i brzozy, a runo leśne borówki, jeżyny i poziomki. W przeszłości znaczący udział w drzewostanie miały dęby.

Czytaj więcej: Stare drzewa świadkami historii, cz.2: "Humelwald" – największy kompleks leśny w gminie Żarów

Oddział "Burewestnik" - radzieccy partyzanci pod Żarowem

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 26, październik 2020

Latem 1941 roku w Karelii (kraina położona jest w północno-wschodniej Europie, między Morzem Białym a Finlandią, na północnym zachodzie europejskiej części Rosji) utworzone zostały radzieckie oddziały partyzanckie, złożone z miejscowych mieszkańców, ochotników z Komsomołu (komunistyczna organizacja młodzieży w ZSRR) oraz niewielkiej liczby regularnych żołnierzy Armii Czerwonej. Ich zadaniem było prowadzenie działań sabotażowych na tyłach wojsk fińskich i niemieckich. Działania skupiały się na bardzo trudnym zalesionym i bagnistym terenie, przy ciężkich warunkach klimatycznych (długie i mroźne zimy oraz deszcze i wysoka wilgotność latem). Rajdy na tyły wroga wiązały się każdorazowo z koniecznością pokonywania od 300 do 600 km. Dlatego większość oddziałów partyzanckich w latach wojny przeszła od 5 do 9 tys. km. W tym samym czasie partyzanci musieli nosić broń, amunicję, żywność na całą akcję. W sumie 45 kg na jedną osobę. Z 6 oddziałów partyzanckich (oddział im. Czapajewa, oddział im. Toivo Antikainena, oddział "Mściciel", oddział "Za ojczyznę", oddział "Waleczni Przyjaciele" i oddział "Burewestnik"), została utworzona 1. Brygada Partyzancka pod dowództwem majora Iwana Antonowicza Grigoriewa.

Czytaj więcej: Oddział "Burewestnik" - radzieccy partyzanci pod Żarowem

Zaginione płyty z kościoła w Zastrużu

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 26, październik 2020

Po I wojnie światowej w Europie upowszechnił się stary zwyczaj upamiętnienia poległych w walce. Z inicjatywy władz państwowych, wznoszone były Groby Nieznanego Żołnierza. Oddolną inicjatywę, stanowiły z kolei pomniki upamiętniające poległych zwykłych żołnierzy – mężów, ojców i synów. Budowle te stały się nieodłącznym elementem krajobrazu wsi, miasteczek oraz większych miast w Republice Weimarskiej. Wznoszone masowo w 2 połowie lat 20. i w latach 30., szerzyły kult poległych za ojczyznę. Były też przypomnieniem o hańbiącym Traktacie Wersalskim, w czasach wielkiej katastrofy polityczno-gospodarczej. Ogólna liczba wystawionych pomników wojennych jest obecnie nieznana. Inicjatorami oraz inwestorami budowy, były przede wszystkim rodziny poległych żołnierzy, krewni i znajomi ale również organizacje społeczne (związki kombatanckie) oraz parafie wyznaniowe. Forma i rozmiary upamiętnienia pomnikowego, zależały rzecz jasna od zgromadzonych na ten cel funduszy. Dlatego też w jednej miejscowości mógł zostać wzniesiony monumentalny i wymyślny pomnik, a w innej skromna tablica lub płyta umieszczona na ścianie kościoła.

Czytaj więcej: Zaginione płyty z kościoła w Zastrużu

Rycerz Hans von Stiebitz - pan na Marcinowiczkach i Mrowinach

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 19, październik 2020

Właścicielem niewielkiej wsi Marzdorf (dzisiaj Marcinowiczki w gminie Żarów), był w latach 20. XVI wieku, rycerz Hans von Stiebitz, który przed 1528 rokiem, nabył także pobliski majątek ziemski w Mrowinach (wówczas Conradtswalde). W 1550 roku dla celów podatkowych dobra rycerskie von Stiebitza oszacowano na 2186 złotych florenów (1703 – Mrowiny, 483 – Marcinowiczki). W tym czasie na gruntach ziemskich w Marcinowiczkach wysiewano 16 małdratów zboża (a), hodowano ok. 250 sztuk owiec, a z niewielkiego stawu odławiano rocznie 6 kop ryb (360 sztuk). Z kolei w Mrowinach, wysiewanych było ok. 20 małdratów zboża, hodowano 450 owiec, a stawy rybne przynosiły rocznie aż 38 kop karpia (2280 sztuk). Właściciel obu majątków, zobowiązany był do wystawienia na wyprawę wojenną 2 żołnierzy konnych i 2/4 żołnierza pieszego (b). W 1551 roku pan na Marcinowiczkach i Mrowinach, sporządził testament, w którym wszystkie swoje dobra zapisał córce Annie, żonie rycerza Hansa "Ziernau" z Jerzmanowa. Rok później von Stiebitz dokonał innego zapisu na Mrowinach. Na jego mocy dożywocie na majątku w Conradtswalde otrzymała jego małżonka Alma w zamian za przekazanie dóbr odziedziczonych po jej ojcu. Wedle zachowanych źródeł, jesienią 1557 roku Hans von Stiebitz sprzedał Mrowiny Juliusowi von Adelsbach. Majętność tworzyło wówczas 56 łanów ziemi i spalony młyn wodny. Julius piszący się od tego czasu z Mikoszowej i Mrowin, był ich właścicielem do 1573 roku.

Czytaj więcej: Rycerz Hans von Stiebitz - pan na Marcinowiczkach i Mrowinach

Głazy narzutowe - twór przyrody sprzed kilkuset tysięcy lat

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 19, październik 2020

Nieodłącznym elementem polskiego krajobrazu są tzw. głazy narzutowe, zwane też eratykami lub narzutniakami. Twory te są fragmentem litej skały (o średnicy większej niż 20 cm), które zostały przyniesione przez lądolód, czyli znacznej grubości pokrywę lodową wielokrotnie wkraczającą na obszar dzisiejszej Polski. Dawniej z głazami narzutowymi związane były różne legendy i podania ludowe. Mówiono, że wielkie kamienie zostały porzucone przez diabelskie moce lub zaklęto w nie rycerzy, księżniczki i inne baśniowe postacie. Dziś wiemy, że przemieszczający się lądolód pozostawiał obok glin, piasków i żwirów, morenowe głazowiska i pojedyncze głazy, niekiedy wielkich rozmiarów. Te ostatnie są różnie zachowanym, wyselekcjonowanym materiałem skalnym o dużej wytrzymałości i odporności na działanie czynników klimatycznych. Głazy narzutowe zbudowane są przeważnie z granitów, amfibolitów, gnejsów, migmatytów, porfirów, kwarcytów. Stanowią pozostałość po trzech dużych zlodowaceniach (okres, w czasie którego znaczne obszary Ziemi pokryte są lądolodem): zlodowacenie południowo-wschodniopolskie, zw. też podlaskim (1200 – 950 000 lat temu), zlodowacenie południowopolskie (730 000 – 430 000 lat temu), zlodowacenie środkowopolskie (300 000 – 170 000 lat temu), zlodowacenie północnopolskie (115 000 – 11700 lat temu).

Czytaj więcej: Głazy narzutowe - twór przyrody sprzed kilkuset tysięcy lat

Drewniany wieszak i szamotowa płyta

Drukuj
Utworzono: środa, 07, październik 2020

Kolejne eksponaty w zbiorach Żarowskiej Izbie Historycznej. Nasza kolekcja została powiększona o wyprodukowaną w Żarowie (przed 1945 r.) szamotową płytę z sygnaturą C.KULMIZ (wymiary 43x30 cm) oraz drewniany wieszak odzieżowy z napisami P.Lichey, Herren & Knaben – Kleidung Reichenbach Eulengeb. Ring 51. Egzemplarz ten pochodzi z dawnego sklepu odzieżowego, który mieścił się w nieistniejącej kamienicy Sadbecka przy dzierżoniowskim rynku. Eksponaty przekazali do zbiorów Izby mieszkańcy Żarowa. Składamy Panom serdeczne podziękowania.

Czytaj więcej: Drewniany wieszak i szamotowa płyta

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Saturday the 3rd. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.