Strona główna
Historyczny układ ruralistyczny miejscowości w gminie Żarów
Ruralistyka (łac. Ruralis – wiejskość) to nauka, która zajmuje się się planowaniem przestrzennym wsi i terenów rolnych oraz badaniem historii powstawania i rozwoju wiejskich form osadniczych. Formułuje ona zasady odnoszące się do projektowania i kształtowania krajobrazu otwartego, przedmieść oraz otwartych terenów wypoczynkowych. Biorąc pod uwagę przedmiot zainteresowania, ruralistyka dotyczy prawie 80% powierzchni kraju. Charakterystyczną cechą układów wiejskich jest połączenie terenów osiedlowych, obejmujących zabudowę mieszkalną i usługową z terenami upraw, które stanowią grunty orne, łąki, pastwiska, lasy, wody. Tradycyjną zabudowę wsi charakteryzuje powtarzalność form, rytm układu zagród oraz stosowanie tych samych materiałów budowlanych. Podstawowym elementem przestrzennym jest zagroda, w skład której wchodzą budynki mieszkalne, inwentarskie, gospodarcze i magazynowe. Główną funkcją obszarów rolniczych jest produkcja rolna, obecnie często uzupełniana przez przemysł przetwórczy. Współcześnie tereny wiejskie pełnią też ważną rolę wypoczynkową i turystyczną.
Czytaj więcej: Historyczny układ ruralistyczny miejscowości w gminie Żarów
Gra terenowa - "Na szlaku historii - Gmina Żarów" 2021
Od 1 do 23 maja 2021 r. wszyscy zainteresowani mogli wziąć udział w Grze Terenowej "Na szlaku historii - Gmina Żarów", która łączyła w sobie aspekty historyczne, edukacyjne i poznawcze. Dla jej uczestników przygotowanych zostało 11 pytań. Do dwóch z nich dołączone były ilustracje. Zadaniem osób biorących udział w grze było w pierwszej kolejności odnalezienie odpowiednich miejsc położonych na obszarze gminy Żarów. Następnie odczytanie napisów lub znaków umieszczonych na różnych budowlach i obiektach architektury. Odpowiednia ich interpretacja była niezbędna do udzielenia prawidłowej odpowiedzi na zadane pytanie.
Czytaj więcej: Gra terenowa - "Na szlaku historii - Gmina Żarów" 2021
Wystawa "40-lecie Solidarności"
31 sierpnia 1980 roku w Gdańsku zostały podpisane porozumienia między komisją rządową a komitetem strajkowym. Porozumienia Sierpniowe i powstanie "Solidarności" stały się początkiem przemian w 1989 roku. Komitety założycielskie NSZZ "Solidarność" na terenie Żarowa, zaczęły powstawać tuż po podpisaniu porozumień gdańskich. Wydarzenia na Wybrzeżu były uważnie śledzone przez tutejsze społeczeństwo, a położenie Żarowa na ruchliwej trasie kolejowej Wrocław-Jelenia Góra sprzyjało bezpośredniej i szybkiej łączności miejscowych działaczy z komitetami założycielskimi we Wrocławiu i Wałbrzychu. Z okazji 40. rocznicy powstania "Solidarności", Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie oraz Żarowska Izba Historyczna przygotowały wystawę plenerową, którą można było oglądać w Żarowie od 2 sierpnia 2020. Prezentowane na wystawie fotografie pochodziły z: Archiwum Niezależnego Samorządowego Związku Zawodowego "Solidarność" "ORGANIKA" ŻARÓW S.A. kolekcja Marka Wąsowskiego oraz ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej.
Obrazy Ludwiga Petera Kowalskiego z kościoła w Zastrużu
Wiosną 1649 roku zniszczone podczas Wojny Trzydziestoletniej dobra w Krukowie i Zastrużu, nabyła rodzina von Rochau, której kolejni przedstawiciele Moritz August i Ferdinand Wilhelm utrzymali je w posiadaniu do roku 1673. Nieudolny zarząd i brak zainteresowania majątkami doprowadził do ich dalszej dewastacji. Zarząd administracyjny nad zadłużonymi dobrami przejął w końcu za zgodą władz cesarskich Christian von Tschirnhaus. Dokładnie w tym samym czasie zakupem obu miejscowości, zainteresowany był opat krzeszowski Bernard Rosa, który najpierw przejął nad nimi zarząd, a w 1675 roku za sumę 20 000 talarów odkupił Kruków i Zastruże spłacając dotychczasowych wierzycieli Ferdynanda Wilhelma von Rochau. Jeszcze w tym samym roku opat krzeszowski uzyskał zgodę od biskupa wrocławskiego na wybudowanie w Zastrużu świątyni, która miała posiadać status parafialny. Planu tego jednak nie zrealizowano, a kościół wzniesiony został nieco później podczas przebudowy miejscowego pałacu na letnią rezydencję opatów. Pierwsza wzmianka o świątyni dobudowanej po wschodniej stronie pałacu, pochodzi z roku 1695. Zachowana do dziś murowana, tynkowana budowla, jest jednonawową, dwukondygnacyjną świątynią z prostokątnym prosto zamkniętym, dwuprzęsłowym prezbiterium. Na osi środkowej fasady znajduje się sklepiona kruchta. Fasada budowli zwieńczona jest faliście zamkniętym szczytem.
Czytaj więcej: Obrazy Ludwiga Petera Kowalskiego z kościoła w Zastrużu
Rajd "Szlakiem barona de Monteverques" - 22.05.2021
Za nami Rajd szlakiem barona de Monteverques. W sobotę 22 maja 2021 roku grupa żarowskich turystów wyruszyła w pieszą wędrówkę, której celem była miejscowość Domanice i tamtejszy zamek. Przeszło 13 kilometrowa trasa wiodła szlakiem Żarów – Kalno – Wostówka – Pożarzysko – Domanice. Położona nad Bystrzycą w gminie Mietków, miejscowość Domanice (niem. Domanze) była w latach 20. XIII wieku własnością wrocławskich augustianów. Prawdopodobnie wtedy powstał na skalnym cyplu zamek strzegący strzegący brodu na rzece. Pierwsze jednak o nim wzmianki pochodzą z roku 1389, kiedy to bracia Gawin i Wolfarth von Reichenbach sprzedali część wsi wraz z zamkiem. Do końca XIV wieku Domanice należały kolejno do rycerskich rodów von Manov, von Glosse, von Aulock, von Bolze i von Schwarzenwalde, a w latach 1401-1468 do rycerzy von Schindel. Przez blisko 200 kolejnych lat, właścicielami wsi byli członkowie rodzin von Schellendorf, von Mühlheim i von Reichenbach. Na przełomie XVI i XVII wieku zamek został rozbudowany i przebudowany. Powstał wówczas renesansowy, pokryty dwuspadowym dachem pałac z wieżą. W 2 połowie XVII wieku wzniesione zostały krużganki, które XVIII wieku zostały zamurowane na wyższych kondygnacjach, z pozostawieniem podcienia parteru. W 1777 roku zamek otrzymał nowe pokrycie dachowe. Wówczas przebudowano również wieżę. W 1821 roku obiekt został przebudowany w stylu klasycystycznym. Wówczas został założony folwark przyzamkowy, w skład którego wchodził czterokondygnacyjny budynek pałacowy z wieżą od strony dziedzińca, kuźnia oraz stajnia. Wzniesiono również pawilon ogrodowy.
Czytaj więcej: Rajd "Szlakiem barona de Monteverques" - 22.05.2021
Wystawa "10-lecie Żarowskiej Izby Historycznej (2010-2020)"
Swoją działalność Żarowska Izba Historyczna zainaugurowała 30 września 2010 roku. Założona została, przy współpracy z pracownikami Gminnego Centrum Kultury i Sportu, przez byłą Burmistrz naszego miasta Lillę Gruntkowską. Była to pierwsza Izba Pamięci funkcjonująca na terenie naszego regionu. Przez 8 lat siedzibą Żarowskiej Izby Historycznej był budynek byłego Żarowskiego Ośrodka Kultury, od 2018 roku Izba mieści się w budynku wyremontowanego dworca PKP w Żarowie. W przeciągu 10 lat działalności Żarowskiej Izby Historycznej najważniejszym jej zadaniem było gromadzenie eksponatów, organizacja wystaw, ekspozycji, prelekcji oraz konkursów historycznych, ale także działalność edukacyjna dla dzieci i młodzieży. W chwili obecnej w posiadaniu placówki znajduje się duży zbiór zabytków. W 2020 roku z okazji 10-lecia istnienia Żarowskiej Izby Historycznej, została przygotowana wystawa plenerowa podsumowująca dorobek jej dotychczasowej działalności.
Czytaj więcej: Wystawa "10-lecie Żarowskiej Izby Historycznej (2010-2020)"
Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej 1939-1945
Krzyż Armii Krajowej jako odznaczenie dla członków Polskiego Państwa Podziemnego z lat II wojny światowej, został ustanowiony w 22 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, 1 sierpnia 1966 roku. Pomysłodawcą odznaczenia był generał Tadeusz Komorowski pseud. "Bór" – były dowódca Armii Krajowej i ówczesny przewodniczący rady naczelnej Koła AK w Londynie. W "Dzienniku Polskim" z 2 września 1966 roku oraz podczas zjazdu AK, generał Komorowski w takich słowach określił ustanowione odznaczenie: ""Krzyż jest symbolem bezgranicznej ofiarności i poświęcenia w walce z okupantem i jednocześnie widomym znakiem rzetelnie spełnionego obowiązku żołnierskiego. Regulamin nadawania Krzyża Armii Krajowej, został opracowany przez komisję, której przewodniczył generał Karol Ziemski. Projekt odznaczenia wyłoniony w drodze konkursu, opracował inżynier Andrzej Bobrowski. Odznakę Krzyża stanowi krzyż równoramienny z wypukłościami wzdłuż osi ramion i wysokimi równoległymi obrzeżami. Na skrzyżowaniu ramion znajduje się tarcza pięcioboczna, na awersie z dwudzielnym wieńcem laurowym wokół znaku Polski Walczącej (kotwicy) i na rewersie z napisem: 1939 / ARMIA / KRAJOWA 1945. Krzyż zawieszony jest na białej wstążce szerokości 38 mm z czerwonymi paskami o szerokości 7 mm na brzegach.
Czytaj więcej: Mieszkańcy gminy Żarów odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej 1939-1945
Rajd pieszy "Szlakiem barona de Monteverques" - 22.05.2021 r.
Ludwig de Lopis baron de Monteverques, urodził się 14 lutego 1610 roku w Avinionie. Pochodził z hiszpańskiego rodu, przybyłego do południowej Francji, którego żyjąca na Śląsku linia wymarła bezpotomnie w 1739 roku. Nazwisko rodowe pochodziło od nazwy zamku położonego w hrabstwie Avinion. W wieku 25 lat Ludwig de Lopis baron de Monteverques wstąpił w szeregi armii cesarskiej, z którą przybył na ogarnięty wojną trzydziestoletnią Śląsk. Tutaj rozpoczęła się jego prawdziwa kariera prowadząca do niemałej fortuny. Bogactwo lokował w posiadłości ziemskie położone na obszarze księstwa świdnickiego. Wiadomo, że w 1650 roku odkupił od Heinricha von Reichenbach za kwotę 29 000 talarów, zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej dobra ziemskie Domanice i Pożarzysko oraz położony na granicy Imbramowic i Domanic przysiółek Puschmühle z młynem wodnym. Trzy lata później generał armii cesarskiej nabył na kwotę 9000 talarów zniszczone podczas wojny Mrowiny wraz z przysiółkami. Sam rezydował na zamku w Domanicach. W zrujnowanych wojną wsiach, które były jego własnością, osadził na opuszczonych gospodarstwach zwolnionych ze służby wojskowej żołnierzy oraz ich rodziny. Przywrócił też w swoich dobrach działanie sądownictwa. Wiadomo, że w 1667 roku z jego inicjatywy wybudowano łaźnie w Domanicach i Pożarzysku. Zmarł dwa lata później 22 lutego 1669 roku. Jego ciało złożono w kościele franciszkanów p.w. św. Stanisława w Głogowie. Świdnicki adwokat Efraim Ignacy Naso zapisał w swojej kronice ... Imię pana zamku domanickiego będzie po wsze czasy niezapomniane.
Czytaj więcej: Rajd pieszy "Szlakiem barona de Monteverques" - 22.05.2021 r.
Okolice Żarowa na XVII-XVIII wiecznych mapach ze zbiorów Biblioteki Ziemi Morawskiej w Brnie, cz.2
Początki biblioteki naukowej w Brnie, związane są z działalnością Towarzystw Gospodarczych, które zawiązały się pod koniec XVIII wieku. Wymienić należy tutaj Towarzystwo Gospodarki Rolnej i Sztuk Wolnych oraz Morawsko-Śląskie Towarzystwo dla Udoskonalania Orki, Przyrodoznawstwa i Krajoznawstwa. Jedną z form ich aktywności było gromadzenie książek naukowych. Prawdziwa biblioteka, powstała jak się przyjmuje 6 lipca 1808 roku, wraz z zarejestrowaniem w księgach inwentarzowych pierwszej książki. Księgozbiór biblioteczny rozwijał się przez cały XIX wiek, dzięki darom społeczeństwa. W ramach Towarzystwa Gospodarczego w 1819 roku doszło do założenia Muzeum Franciszka. W 1864 roku ukazał się drukowany katalog zbiorów obejmujący nauki przyrodnicze, historyczne i techniczno-ekonomiczne. Z dniem 11 grudnia 1883 roku społeczeństwo uzyskało bezpłatny dostęp do biblioteki oraz do innych zbiorów muzeum. Biblioteka Towarzystwa przekształciła się w bibliotekę publiczną z księgozbiorem liczącym 45 tysięcy woluminów. W 1899 roku placówka odłączyła się od muzeum i stała się samodzielną Krajową Biblioteką Morawską.
Radzieckie myśliwce nad Imbramowicami i Żarowem
W dniach od 19 do 23 lutego 1945 roku, od wschodu na teren dzisiejszej gminy Żarów, nacierała radziecka 118. dywizja strzelecka (34. Korpus Strzelecki, 5. Armia Gwardyjska). Walki toczyły się w rejonie wsi Buków, Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki, Pyszczyn i Tarnawa. Do dnia 28 lutego straty dywizji to 101 zabitych i 270 rannych. W walkach zniszczono 4 niemieckie transportery piechoty, 2 działa pancerne, 6 dział polowych, 2 działa przeciwpancerne, 22 różne karabiny maszynowe i 3 moździerze. Zdobyto 2 działa pancerne, 4 samochody ciężarowe, 1 traktor, 1 ciągnik artyleryjski, 30 motocykli, 2 moździerze, 57 karabinów i pistoletów maszynowych, 3 karabiny maszynowe. Niemcy stracili w walce 1058 zabitych i 16 wziętych do niewoli jeńców. W marcu 1945 roku, jednostki 118. dywizji strzeleckiej, zajmowały następujące pozycje frontowe: 463. pułk strzelecki – na linii Borzygniew-Kruków (sztab w Bukowie), 527. pułk strzelecki – na linii Kruków-Jaroszów (sztab w Mikoszowej), 398. pułk strzelecki – na linii Mielęcin-Rusko-Dębnica (sztab w Rusku). Po drugiej stronie linii frontu, znajdowały się pozycje niemieckiej 359. dywizji piechoty ze sztabem w Wierzbnej. Na wysokości Imbramowic i Borzygniewu, rozłożony był 949. pułk piechoty. Od przysiółka Weselina i Pożarzyska po Żarów, linię frontu utrzymywały 2 bataliony z 947. pułku piechoty. Wzdłuż Strzegomki od Żarowa po Skarżyce, front był obsadzony przez pułk policyjny SS "Brixen" oraz 3. batalion z 309. pułku piechoty (208. dywizja ze sztabem w Modlęcinie). Według dziennika wojennego 118. dywizji strzeleckiej w miesiącu marcu poniesiono następujące straty własne: 19 zabitych (1 – oficer, 1 – sierżant, 17 – szeregowych), 49 rannych (4 – oficerów, 3 – sierżantów, 42 – szeregowych), 8 chorych (1 – sierżant, 7 – szeregowych). Zużyto amunicji: 336216 szt. – karabinowej, 210 szt. – rewolwerowej, 107780 szt – pistoletowej (TT, PPSz), 190 szt. – przeciwpancernej (PTR), 4300 szt. – sygnalizacyjnej, 900 szt. – granatów (RPG-40), 208 szt. – granatów (RPG-43), 4480 szt. – granatów moździerzowych 82 mm, 654 szt. – granatów moździerzowych 120 mm, 35 szt. – pocisków przeciwpancernych do armat 45 mm, 226 szt. – pocisków do armat 76 mm.
Czytaj więcej: Radzieckie myśliwce nad Imbramowicami i Żarowem
"Optymalizacja programu produkcji na przykładzie przedsiębiorstwa Materiałów Ogniotrwałych w Żarowie" - praca magisterska Zofii Kozioł, napisana w 1973 roku
Zakłady szamotowe w Żarowie, zostały przejęte przez władze polskie w lipcu 1945 roku. Wielkość uruchomionej w 1946 roku produkcji, systematycznie wzrastała dzięki zwiększającemu się zatrudnieniu pracowników. W 1949 roku w zakładzie pracowało 1275, a w 1950 roku – 1340 osób. Na początku lat 50. nowym czynnikiem wzrostu produkcji stało się współzawodnictwo pracy, do którego przystąpiło 95% załogi. Najlepszymi wynikami mogli poszczycić się pracownicy spedycji, którzy wykonali 220% normy. Na linii produkcyjnej jeden z formierzy osiągnął 190% normy. W 1947 roku zakład wyprodukował 22 000 ton, a w 1954 roku 55 000 ton wyrobów glinokrzemianowych. W 1953 roku produkcja przekroczyła poziom z okresu przedwojennego. W 1965 roku w ŻZMO rozpoczęto prace modernizacyjne, które zostały przeprowadzone w 2 etapach i zakończyły się w 1975 roku. W ich trakcie wymieniono niemal cały park maszynowy oraz unowocześniono technologię produkcji. Pozwoliło to na dość znaczące powiększenie produkcji – w 1960 roku ŻZMO wytworzyły 59 300 ton, a w 1970 roku 70 200 ton wyrobów glinokrzemianowych.