Strona główna
W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 8: Złote dukaty cesarza Leopolda I Habsburga
Był trzydziestym ósmym świętym cesarzem rzymskim i dziesiątym z dynastii Habsburgów. Leopold I Habsburg, syn cesarza Ferdynanda III, urodził się 9 czerwca 1640 roku we Wiedniu. Po śmierci ojca w 1657 roku został samodzielnym królem Czech i Węgier oraz odziedziczył po ojcu wszystkie jego tytuły. 18 lipca 1658 roku we Frankfurcie kolegium elektorów Świętego Cesarstwa Rzymskiego w składzie: on sam jako król Czech, arcybiskup Moguncji Johann Philipp von Schönborn (1647–1673), arcybiskup Kolonii Maksymilian Henryk Wittelsbach, arcybiskup Trewiru Karl II Kaspar von der Leyen-Hohengeroldseck, książę Bawarii Ferdynand Maria Bawarski, książę Saksonii Jan Jerzy II Wettyn, margrabia Brandenburgii Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern, hrabia-palatyn reński Karol Ludwik Wittelsbach wybrało go na króla niemieckiego i cesarza rzymskiego. W polityce zagranicznej Leopold I Habsburg Wspierał Polskę i Litwę oraz Danię w walce ze Szwecją i Siedmiogrodem podczas II Wojny Północnej, wraz z Rosją, Brandenburgią i Holandią. Wojska cesarskie brały udział w walkach na Półwyspie Jutlandzkim i wyzwalały Kraków a także Poznań. W 1683 roku cesarz prosił Jana III Sobieskiego o pomoc w walce z najazdem tureckim. O ostatecznej klęsce Turków zadecydowała bitwa pod Zentą w 1697 roku, kiedy armia księcia Eugeniusza Sabaudzkiego zwyciężyła siły osmańskie i wyparła je z Węgier. Zmagania zakończył pokój Karłowicki. Był to jeden z największych sukcesów politycznych w dziejach dynastii Habsburgów. W 1658 roku w swojej kapitulacji wyborczej zakazał stanom państw niemieckich zwoływania posiedzeń sejmów stanowych bez zgody książąt. W ten sposób przyczynił się do rozwoju absolutyzmu książęcego w Niemczech. Leopold I Habsburg jako ostatni cesarz rzymski pojawił się w 1664 roku na obradach Sejmu Cesarstwa w Ratyzbonie. W 1692 roku nadał księciu Hanoweru Ernestowi Augustowi z dynastii Welfów tytuł elektora Rzeszy. W 1700 roku włączył się do walki o dziedzictwo Habsburgów hiszpańskich (wojna o sukcesję hiszpańską). W 1681 roku Leopold I wziął chłopów ze swej monarchii w obronę przed nieuzasadnionymi oskarżeniami ich panów. W 1691 roku cesarz wydał postanowienie (Explanatio Leopoldina) zezwalające protestantom na sprawowanie kultu w domach, w otoczeniu rodziny, pod warunkiem, że będą uczestniczyć w publicznych świętach katolickich. Administratorzy protestanccy mieli podlegać biskupom katolickim i być mianowani przez władze cesarskie. Zmiana wyznania na reformowane groziła sankcjami karnymi.
Wystawa "Marszałek Piłsudski" w GCKiS
Józef Piłsudski dla wielu Polaków jest przede wszystkim symbolem odzyskania przez Polskę niepodległości. Nim jednak doszło do wydarzeń z 1918 roku, Marszałek przeszedł długa drogę, której przebieg niejednokrotnie był dramatyczny. Od 1895 roku był przywódcą Centralnego Komitetu Robotniczego. Opowiadał się za połączeniem haseł socjalistycznych z postulatem niepodległości Polski. Podczas wojny na Dalekim Wschodzie udał się do Tokio (lipiec 1904 roku), gdzie próbował nakłonić Japonię do poparcia ewentualnego powstania polskiego w zaborze rosyjskim. Po wybuchu rewolucji w Rosji stanął na czele Organizacji Bojowej PPS, a potem Związku Walki Czynnej. Szkolił oficerów i podoficerów dla przyszłego powstania, a w Galicji organizował Związki Strzeleckie. Doprowadził do utworzenia Polskiego Skarbu Narodowego i Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, która mianowała go Komendantem Głównym wszystkich polskich sił zbrojnych. Zajmował stanowisko antyrosyjskie (Rosję uważał za głównego wroga niepodległości Polski) i nastawiał się na taktyczną współpracę z państwami centralnymi. Objął dowództwo I Brygady Legionów Polskich i odniósł kilka zwycięstw na froncie rosyjskim. W lipcu 1916 roku odszedł i porzucił koncepcję wiązania losów sprawy polskiej ze zwycięstwem państw centralnych. Zaowocowało to „kryzysem przysięgowym”, aresztowaniem Józefa Piłsudskiego i osadzeniem go w wiezieniu w Magdeburgu. Jednocześnie wzrósł jego autorytet w oczach rodaków. Po uwolnieniu z Magdeburga przejął władzę z rąk Rady Regencyjnej (listopad 1918) i objął stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa. W pierwszych miesiącach niepodległości dążył do powołania rządu koalicyjnego i podkreślał swoją ponadpartyjność. W styczniu 1919 roku doprowadził do powstania koalicyjnego rządu Ignacego Paderewskiego. Po wyborach parlamentarnych otrzymał funkcję Naczelnika Państwa, jednak zakres jego władzy został okrojony. Pomimo tego, Piłsudski zachował wpływ na skład kolejnych rządów i na politykę zagraniczną.
Koperta firmowa "Gustav Paetzold, Saarau Schles." w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Następna historyczna pamiątka trafiła do Żarowskiej Izby Historycznej. Jest nią firmowa koperta z hurtowni niejakiego Gustava Paetzolda. Ten żarowski kupiec prowadził swój interes przy ówczesnej Mittelstraße (ob. ul. Sikorskiego). Koperta zawiera nadruk firmowy o treści Gustav Paetzold, Saarau Schles., stempel nadawczy poczty żarowskiej z datą 16 czerwca 1897 roku, stempel odbiorczy poczty w Braunschweig (Dolna Saksonia) z datą 20 czerwca 1897 roku. Adresatem była fabryka cykorii Ludwig Otto Bleibtreu w Braunschweig (pełna nazwa Ludwig Otto Bleibtreu Cichorienkaffee- und Kaffee-Essenz-Fabrik). Koperta zakupiona została i przekazana jako "depozyt ekspozycyjny" przez członków Żarowskiej Grupy Poszukiwawczej "Fridericus Borussorum Rex".
Uczestnicy zajęć historyczno-archeologicznych w GCKiS przy tzw. Kochbunkrze z czasów II wojny światowej w Żarowie
Żarowski schron bojowo-obserwacyjny górujący nad byłymi Dolnośląskimi Zakładami Chemicznymi „Organika” w Żarowie to z tzw. Kochbunker, zwany też przez żołnierzy Wehrmachtu Kochtopfe, czyli garnek Kocha. Kochbunkry te były niewielkimi prefabrykowanymi schronami mieszczącymi jednego żołnierza. Ich potoczna nazwa zaczerpnięta została od imienia gauleitera Erich Kocha, który przygotowując Prusy Wschodnie do obrony w 1944 roku przed nadchodzącą Armią Czerwoną, nakazał masową produkcję tego typu obiektów fortyfikacyjnych. Koncepcja Kochbunkrów transportowanych na miejsce ustawienia w elementach, była realizowana przez Niemców przez cały okres II wojny światowej. W praktyce Kochbunker/Kochtopfe była to okrągła konstrukcja z betonu o średnicy od 1,2 do 2,5 m i wysokości ok.2,5 m z niewielkim wejściem (ok. 0,8×0,8 m) wyposażonym w stalowe, betonowe lub drewniane drzwiczki. Schrony tego typu zagłębiano w ziemi lub ustawiano na powierzchni na betonowych fundamentach. Służyły jako stanowiska strzeleckie (otwarte od góry lub wyposażone w strzelnice), stanowiska obserwacyjne lub indywidualne schrony dla wartowników strzegących koszar, urzędów, obiektów przemysłowych czy stacji kolejowych. Miały chronić znajdującego się w nich żołnierza przed ostrzałem z broni ręcznej, odłamkami wybuchających pocisków artyleryjskich i bomb lotniczych, dawały też wartownikom możliwość ukrycia się przed deszczem i wiatrem, pozwalając obserwację terenu przez wąskie szczeliny obserwacyjne. Czasami Kochbunkry występowały w towarzystwie kilku bliźniaczych obiektów. Większość z nich została po II wojnie światowej usunięta przez służby saperskie Wojska Polskiego. Te, które przetrwały, zobaczyć można w okolicy mostów, przy torach kolejowych (Kąty Wrocławskie), na wyniesieniach terenu (Żarów) lub na środku pola rolniczego albo łąki.
Korespondencja z 1869 i 1927 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
Kolejne historyczne pamiątki trafiły do Żarowskiej Izby Historycznej. Tym razem są to dwa stare listy datowane odpowiednio na 21 grudnia 1869 i 5 lipca 1927 roku. Pierwszy z nich opatrzony stemplem poczty w Żarowie oraz pieczęcią lakową zawiera dwie strony pokryte pismem, z których jedna jest najprawdopodobniej rachunkiem aptekarskim ?. Drugi list wraz z kopertą opatrzoną stemplem Saarau 5.9.27. 6-7N Kr. Schweidnitz, spisany został przez niejakiego Heinza Vollwertha, ktory wówczas zamieszkiwał przy Büttnerstrasse 2 (ob. ul. Krasińskiego). Adresatem była Luisa Zwick, mieszkanka miejscowości Bernstadt – Briegerstrasse 22 (kraj związkowy Badenia-Wirtembergia). Niebawem opublikujemy tłumaczenie owej korespondencji. Listy zakupione zostały i przekazane do Żarowskiej Izby Historycznej jako "depozyt ekspozycyjny" przez członków Żarowskiej Grupy Poszukiwawczej "Fridericus Borussorum Rex". Składamy Serdeczne Podziękowania dla Karoli i Janka.
Czytaj więcej: Korespondencja z 1869 i 1927 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej
171. Środowiskowa Drużyna Harcerska "Nieprzetarty Szlak" im. Tadeusza Kościuszki przy Ośrodku Wychowawczym w Mrowinach - lata 1964-1989
Gdy ktoś usłyszy o drużynie harcerskiej w ośrodku wychowawczym, to ironicznie się uśmiecha. Nie wie, że dla drużyny istnieje specjalna nazwa „Nieprzetarty Szlak”. W każdym społeczeństwie pewna ilość dzieci i młodzieży nie cieszy się całkowitym zdrowiem, sprawnością fizyczną i umysłową. Są niewidome i niedosłyszące, upośledzone umysłowo w różnym stopniu, kalekie z trwałą utratą zdrowia. Są też i takie, które na skutek środowiskowych zaniedbań wychowawczych weszły w konflikt z prawem. Chcąc wyjaśnić nazwę „Nieprzetarty Szlak” musimy cofnąć się do historii. W marcu 1958 roku zorganizowano pierwszy kurs dla nauczycieli i wychowawców zakładów leczniczych, który odbył się w Domu Wycieczkowym PTTK „Turbacz” w Rabce-Zdroju, przy ul. Wąskiej 1. Kurs zorganizowała Główna Kwatera ZHP, Ministerstwo Zdrowia oraz Ministerstwo Oświaty. Od samego początku inspiratorem ruchu była Maria Łyczko – najpierw jako szef sztabu, a potem przez wiele lat kierownik Wydziału „Nieprzetartego Szlaku”. Pierwszy kurs w 1958 roku był początkiem eksperymentu, który przekształcił się w systematyczną i planową pracę drużyn harcerskich. Jak podają źródła nazwa "Nieprzetarty Szlak" zrodziła się następująco ... ...było to wtedy w Bieszczadach, Gorcach, Tatrach, zima już w listopadzie ośnieżyła stoki gór. W taki mroźny i śnieżny dzień marca 1958 r. wyruszyła ze schroniska na Turbaczu grupa turystów kierując się w stronę Lubonia. Szlak był pokryty głębokim śniegiem, a droga do szczytu daleka. Po uciążliwej wędrówce zdobyli szczyt, nocą ruszając w drogę powrotną. Trudności piętrzyły się, noc była ciemna, szlak gdzieś się gubił w świerkach i zaroślach. Świateł Rabki nie było widać. Idący torowali sobie drogę w zaspach. Do schroniska wrócili wszyscy szczęśliwie, choć bardzo utrudzeni. Czekała na nich pełna niepokoju komendantka kursu druhna Maria Łyczko. Wspólny wysiłek, pokonywanie zmęczenia i wykonanie zadania scaliło bardzo grupę wychowawców, którzy właśnie w Rabce kończyli kurs instruktorów. Trudy wyprawy skojarzyły się kursantom z ciężką pracą, jaką wykonują codziennie torując dzieciom drogę do pełnowartościowego życia. Nazwa kursu narzuciła się sama – Nieprzetarty Szlak, który stał też nazwą drużyn harcerskich pracujących z dziećmi w różnego typu zakładach szkolnictwa specjalnego.
Propagandowe ulotki Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” z lat 1948-1955
W dniach 30-31 grudnia 1944 roku popierający Polską Partię Robotniczą działacze wiejscy zorganizowali Zjazd Chłopski w Lublinie. Podczas Zjazdu uchwalono „Orędzie do chłopów” i powołano organizację polityczno-gospodarczą pod nazwą: Związek Samopomocy Chłopskiej (ZSCh), przy pomocy której władze przejęły kontrolę nad tradycyjną chłopską spółdzielczością i kółkami rolniczymi. Jednym z zadań ZSCh było zastępowanie dotychczasowych wiejskich spółdzielni nowym, zestandaryzowanym modelem spółdzielni zaopatrzenia i zbytu, jakim stały się GS „Samopomoc Chłopska”, które w niektórych regionach dodatkowo wzmocniono, przekazując im państwowe „resztki poparcelacyjne”. W 1946 roku utworzono Powiatowe Związki Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” (PZGS). Po likwidacji powiatów zastąpiły je Wojewódzkie Związki Gminnych Spółdzielni (WZGS). W maju 1948 roku Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę o Centralnym Związku Spółdzielczym i centralach spółdzielni. Na podstawie tej ustawy w lipcu 1948 roku Naczelna Rada Spółdzielcza, kierowana przez Edwarda Ochaba powołała do życia 8 branżowych central spółdzielczych: Centrala Rolnicza Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” (CRS „Samopomoc Chłopska”) oraz Centrale Spółdzielni: Mleczarsko-Jajczarskich, Ogrodniczych, Spożywców "Społem", Pracy, Księgarsko-Wydawniczych, Mieszkaniowych, Wytwórczych "Solidarność" (spółdzielczość żydowska). CRS „Samopomoc Chłopska” była centralnym związkiem spółdzielczym, zrzeszającym obowiązkowo wszystkie gminne spółdzielnie w Polsce. Miała uprawnienia do ingerowania w statut i skład zarządu zrzeszonych spółdzielni, nadzorowała je poprzez Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni i Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni.
Prelekcja Historyczna - Wierzbna 14.10.2017 r.
Podczas II Święta Dyni, które odbyło się 14 października 2017 roku w Wierzbnej, miejsce miała prelekcja historyczna "B-17G Y-46697 - ocalić od zapomnienia", poświęcona losom amerykańskiego samolotu bombowego B-17G, który 22 marca 1945 roku lądował awaryjnie na rolniczym polu pod Wierzbną. Na ponad 100 slajdach ukazane zostały: historia alianckich ataków bombowych na III Rzeszę w latach 1943-1945, losy samolotu B-17G o numerze taktycznym Y-46697 i jego załogi, poszukiwanie grobów zaginionych lotników oraz elementów rozbitego pod Wierzbną bombowca. Uczestnicy prelekcji mieli okazję zapoznać się z różnego rodzaju amerykańskimi, niemieckimi i rosyjskimi dokumentami, a także najnowszymi ustaleniami dotyczącymi czterech zaginionych pod Wierzbną lotników US Air, o których w swoim pamiętniku wspomina była mieszkanka tej miejscowości. Szerzej o kolejnych odnalezionych pod Wierzbną elementach samolotu B-17G oraz o nowych dokumentach związanych z tą sprawy już niebawem na stronie Żarowskiej Izby historycznej.
Czytaj więcej: Prelekcja Historyczna - Wierzbna 14.10.2017 r.
Robotniczy Związek Gimnastyczny w Żarowie oraz drużyna FT Saarau na przełomie lat 20/30-tych XX w.
Od połowy XIX wieku nastąpił żywiołowy rozwój stowarzyszeń gimnastycznych i sportowych, które zakładały korty tenisowe i boiska sportowe. Na przełomie XIX i XX wieku odbywały się regularnie rozgrywki i turnieje w miastach i na prowincji w całym kraju. W 1860 roku doszło do zjednoczenia towarzystw gimnastycznych w jedną organizację, występującą pod nazwą Niemieckie Towarzystwo Gimnastyczne Deutsche Turnschaft (DT). Pierwsze ogólnoniemieckie święto Gimnastyki i Sportu – Deutsches Turn und Sportfest odbyło się w Coburgu. Rozwojowi sportu sprzyjały industrializacja i rozwój techniki. Państwo kładło coraz większy nacisk na sprawność i tężyznę fizyczną. Finansowało tzw. kluby wojenne (Kriegsverein) oraz kluby gier i sportów (Spiel und Sportverein). Ich zadaniem było podnoszenie sprawności fizycznej i ideologicznej wśród cywilów, zwłaszcza młodzieży, wśród której propagowano duch militaryzmu (militarische Jugenderziehung). Od 1842 roku wychowanie fizyczne wprowadzono do obowiązkowego programu szkolnego. Rozporządzeniem króla Fryderyka Wilhelma IV z 6 czerwca 1842 roku wprowadzono gimnastykę do zajęć szkolnych i wojskowych. Od 1860 roku wychowanie fizyczne wprowadzono do wszystkich szkół w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku czas ten zwiększono do trzech godzin tygodniowo, do których dodano codzienne pięciominutowe ćwiczenia na otwartej przestrzeni. Dziewczęta objęto takim samym programem ćwiczeń fizycznych jak chłopców. Jednak proces upowszechnienia sportu daleki był jeszcze od ideału. Z przyczyn społecznych i politycznych na marginesie tych procesów pozostały niższe warstwy, zwłaszcza robotnicy miejscy. Podziały społeczne w Niemczech były nader widoczne. Znalazło to odzwierciedlenie w ruchu sportowym. Robotnicy tworzyli swoje stowarzyszenia sportowe, turnieje i zawody, separując się od reszty społeczeństwa prusko-niemieckiego. Idea solidaryzmu społecznego uległa rozbiciu, gdyż członkowie proletariatu utworzyli w 1893 roku Robotniczy Związek Gimnastyczny (ATB – Arbeiter Turnerbund), który w krótkim czasie stał się największą organizacją robotniczej kultury fizycznej na świecie.
Zabytek techniki wodociągowej z ok. 1905 roku odnaleziony podczas prac budowlanych przy ul. Dworcowej w Żarowie
W trakcie prac ziemnych prowadzonych przy budowie centrum przesiadkowego na ul. Dworcowej w Żarowie, odnaleziony został ciekawy zabytek techniki. Jest nim pochodzący z ok. 1905 roku (1) żeliwny zawór zasuwowy firmy Bopp & Reuther oHG - Mannheim. Zawory zasuwowe, popularnie zwane zasuwami, stanowią do dziś podstawowe wyposażenie każdej sieci wodociągowej. Zgodnie z zaleceniami producentów służą one wyłącznie do odcinania przepływu w rurociągu. W praktyce jednak stosowane są niekiedy również do regulacji, co naraża te urządzenia na szybkie zniszczenie z uwagi na korozyjną działalność kawitacji. Firma Bopp und Reuther powstała w 1872 roku w Mannheim. Jej założyciele Carl Reuther i Carl Bopp wybudowali w dzielnicy Mannheim Neckarstadt fabrykę maszyn, odlewnię żeliwa i mosiądzu. Produkowano tam cały asortyment armatury przeznaczonej do podawania wody, gazu oraz pary wodnej. Rozwój działalności firmy wymusił zakup w 1897 roku gruntów w dzielnicy Waldhof. Na łącznej powierzchni 165 000² wybudowano nową odlewnię oraz przeniesiono dotychczasową wytwórnię armatury, poszerzonej o wydział produkcji wodomierzy. W 1900 roku produkcja firmy Bopp und Reuther zaspakajała 60% światowego zapotrzebowania na akcesoria wodno-kanalizacyjne. W Mannheim budowano skomplikowane systemy zaopatrujące w wodę całe miasta. W 1908 roku w fabryce zatrudnionych było już 3500 pracowników. W 1925 roku razem z sześcioma innymi znanymi producentami armatury, Bopp & Reuther zakłada spółkę handlową ‘Vereinigte Armaturen Gesellschaft mbH’, w skrócie VAG.
Uczestnicy zajęć historyczno-archeologicznych w GCKiS na żarowskim lapidarium
Pierwszy cmentarz w Żarowie powstał w 1865 roku przy drodze do Piotrowic (dzisiejsza ul. 1 Maja). Jego fundatorem był Carl Friedrich von Kulmiz. Na cmentarzu tym chowano zarówno ewangelików jak i katolików o czym świadczy, znajdujący się na terenie cmentarza grobowiec katolickiej rodziny Neugebauerów. Pod koniec lat 80-tych XIX wieku nekropolia okazała się zbyt mała w stosunku do potrzeb dynamicznie rozwijającej się osady. W 1890 roku Rada Gminy podjęła uchwałę o założeniu nowego cmentarza. Zrealizowano ją w początkach XX wieku. W 1913 roku wybudowano na nowym, użytkowanym do dziś cmentarzu utrzymaną w stylu neogotyckim kaplicę z czerwonej cegły. Nie wiadomo kiedy dokładnie zaniechano pochówku mieszkańców Żarowa na starym cmentarzu przy dzisiejszej ul. 1 Maja. Po II wojnie światowej miejsce to podzieliło los innych poniemieckich cmentarzy, które były nagminnie plądrowane i dewastowane. Kradziono szlachetne gatunki kamieni przerabiając je w zakładach kamieniarskich na nowe. Pozostałe jeszcze kamienie nagrobne służyły jako budulec do stawiania murków, chodników, obudowy klombów. Cmentarze stały się miejscem wywozu wszelkiego rodzaju odpadów i gruzu. W 2010 roku ówczesne władze Gminy Żarów, postanowiły utworzyć lapidarium na starym cmentarzu przy ul. 1 Maja (dawna Striegauerstrasse) w Żarowie. Na uporządkowanym terenie swoje miejsce znalazły ocalałe tablice nagrobne z nieczynnych cmentarzy gminnych oraz obelisk z pamiątkową tablicą w języku polskim i niemieckim. W lapidarium żarowskim zgromadzono łącznie 17 nagrobków oraz 3 elementy kamienne pochodzące z nieczynnych cmentarzy w Gołaszycach, Łażanach, Pożarzysku, Przyłęgowie i Żarowie. Zbiór lapidarium uzupełniają 4 monumentalne grobowce rodowe. Uroczyste otwarcie i poświęcenie lapidarium z udziałem władz miasta Żarów, miasta partnerskiego Lohmar oraz byłych i obecnych mieszkańców Żarowa miało miejsce 11 września 2010 roku.
Czytaj więcej: Uczestnicy zajęć historyczno-archeologicznych w GCKiS na żarowskim lapidarium
Strona 78 z 127
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 90
Warning: Illegal string offset 'active' in /home/virtualki/259278/domains/centrum.zarow.pl/public_html/izba/templates/malita-fjt/html/pagination.php on line 96