Strona główna

Dokumentacja przekazana do Działu Naukowo-Badawczego Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

Obóz koncentracyjny Gross-Rosen został założony latem 1940 roku. Pierwszy transport więźniów dotarł 2 sierpnia 1940 roku. Do 1 maja 1941 roku obóz funkcjonował jako filia KL Sachsenhausen, następnie uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. Komendantami obozu Groß-Rosen byli: Arthur Rödl (1940–1942), Wilhelm Gideon (1942–1943), Johannes Hassebroek (1943–1945). W latach 1941-1942 KL Groß-Rosen był niewielkim obozem pracy, którego więźniowie byli wykorzystywani przy wydobywaniu granitu z pobliskiego kamieniołomu. Z pracy więźniów korzystało również kilka firm niemieckich, wśród nich Siemens und Halske oraz Blaupunkt. Na terenie obozu istniały odgrodzone części, m.in. obóz kobiecy. Jeńców radzieckich mordowano po przywiezieniu, ok. 2500 z nich zostało zamordowanych na przełomie 1941 i 1942 roku. Jesienią 1943 roku został założony na terenie Gross-Rosen tzw. wychowawczy obóz pracy, jako placówka wrocławskiego Gestapo. Byli doń kierowani głównie ludzie młodzi, za rozmaite przewinienia, dla reedukacji przez pracę. W wyniku decyzji o tzw. „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, czyli zagładzie Żydów cała seria obozów pracy wykorzystujących więźniów żydowskich na obszarze Dolnego Śląska i okręgu Kraj Sudetów została podporządkowana w 1944 roku komendanturze Gross-Rosen. Powstał wówczas jeden z największych konglomeratów obozów pracy, skupiających obozy w około stu lokalizacjach, o bardzo zróżnicowanej strukturze, typie działalności, stopniu podporządkowania obozowi-matce. Wśród nich wymienić należy cały zespół obozów związanych z kompleksem jednej z największych wojennych budowli III Rzeszy, znanej pod kryptonimem „Riese”, znajdującej się w Górach Sowich. Budowa ta była objęta całkowitą tajemnicą, toteż w większości zatrudniono przy niej więźniów żydowskich – przeznaczonych do wymordowania. Wobec nikłych źródeł i dokumentów do dziś historycy nie są zgodni, co do przeznaczenia kompleksu „Riese”, w tym olbrzymich tuneli i korytarzy drążonych w skałach. Najważniejsze tezy mówią o nowej kwaterze Hitlera lub o olbrzymiej fabryce tajnej broni V-2.

Czytaj więcej: Dokumentacja przekazana do Działu Naukowo-Badawczego Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.14

W kolejnej części cyklu "W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów" prezentujemy kolejny zestaw starych fotografii, które nadesłał nam pan Rafał Okruta. Zbiór ten datowany jest ogólnie na lata 50-70-te. W wiadomości mailowej pan Rafał napisał: "po raz drugi przesyłam kilka zdjęć z mojego rodzinnego albumu oraz z albumów mieszkańców ulicy Górniczej w Żarowie za udostępnienie których serdecznie dziękuję." My z kolei Składamy Serdeczne Podziękowania dla pana Rafała za udostępnienie poniższych fotografii do Żarowskiej Izby Historycznej.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Czytaj więcej: W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.14

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym Śląsku

Na Dolnym Śląsku znajduje się 56 zabytkowych obiektów wzniesionych w stylu romańskim. Pośród nich występują katedry, kościoły, kolegiaty, rotundy, rzeźby oraz zamki. W grupie romańskich kościołów wiejskich na pierwsze miejsce wysuwa się najbardziej reprezentatywny zabytek tego rodzaju w woj. dolnośląskim, pochodzący z ok. poł. XIII w. kościół p.w. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów. Przeprowadzone w latach 1997-2004 badania archeologiczne w rejonie kościoła, objęły jego przyziemie w wykopie obiegającym zewnętrzne lico całej budowli. Najstarszymi śladami osadnictwa w tym rejonie okazały się pozostałości osady ludności kultury łużyckiej z V okresu epoki brązu – lata 950/850-750/700 p.n.e., która ulokowana została na skraju wysoczyzny, nad skarpą utworzoną przez doliną Bystrzycy, a jednocześnie nad strefą źródliskową (dolinką) drobnego cieku wodnego. Kolejnym etapem osadniczym były ślady osadnictwa z młodszych faz wczesnego średniowiecza. ¬Wyniki przeprowadzonych badań archeologicznych umożliwiły prześledzenie techniki budowy przyziemia świątyni, której fundament stanowiła ława wykonana z łamanego kamienia (gł. kwarcyt), spajanego gliną. Wyjątek stanowił odcinek muru pod wieżami, którego najwyższy poziom był warstwą granitowych ciosów, spojonych zaprawą wapienną. Nad podwaliną wznosił się cokół z granitowych ciosów o zróżnicowanej wysokości od 0,45 do 0,60 m. W przypadku wież podstawę cokołu tworzyły fazowane ciosy przykryte detalem z wałkiem. Przed pierwotnym wejściem do świątyni, znajdującym się w południowej ścianie nawy, umiejscowiony był murowany cokół o wymiarach 1 x 4,7 x 0,9-1,0 m, który wzniesiono z kamienia łamanego i niestarannie obrobionych kwadr. Cokół ten stanowił fundament dla konstrukcji portalu o wejściu szerokości ok. 2,5 m. W jego ościeżach zachowały się mocno zniszczone ciosy, osadzone w masywie ściany i wychodzące przed jej lico. Elementy te oraz widoczny zarys górnych części wejścia, tworzyły pierwotnie uskokową formę portalu, zaopatrzonego w trójkątne zwieńczenie. Podczas wybicia nowego otworu wejściowego do kościoła, starszy został zamurowany przy użyciu ciosów z częściowo wyburzonej północnej ściany nawy. Pośród detali odkrytych w czasie prac archeologicznych w najniższym poziomie muru, znalazł się również granitowy element w formie lilii, który najpewniej stanowił część ornamentu archiwolty portalu.

Czytaj więcej: Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym...

Harcerskie i wojskowe drobiazgi w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafiają różnego rodzaju rzeczy i pamiątki, zarówno te sprzed roku 1945, przez powojenne lata PRL, po czasy nam współczesne. Do dwóch ostatnich kategorii, zaliczyć można z pewnością rzeczy, które przekazał do Izby pan Krzysztof. Wśród nich jest: torba (chlebak) na ramię LWP L-2 CB o wym. 38 cm x 22 cm x 7 cm, torba LWP na maskę przeciw gazową typu SchM 41, 3 pasy harcerskie (dwa z klamrą ZHP – skórzany i parciany, jeden pas zuchowy skórzany z klamrą "Czuj" i słoneczkiem zuchowym), berety Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej: czarny (rozm. 58) – noszony w Marynarce Wojennej i Jednostce Wojskowej Nr 4026 (FORMOZA), w jednostkach pancernych, pododdziałach czołgów i jednostkach 11 Dywizji Kawalerii Pancernej oraz brązowy (rozm. 55) – noszony w jednostkach obrony terytorialnej.

Czytaj więcej: Harcerskie i wojskowe drobiazgi w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

III Spacer Historyczny - Siedlimowice 7.07.2017 r.

III Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w miejscowości Siedlimowice. Jak zwykle uczestnicy mieli najpierw okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, po czym wyruszyli na pieszą wyprawę. Pierwszym z punktów wycieczki były pomnik ustawiony z okazji 800-lecia miejscowości, a następnie wybudowany w 1 połowie XIX wieku spichlerz. Ten trzykondygnacyjny z trzykondygnacyjnym strychem obiekt, przebudowany został w latach 1873-75. Budowla o zwartej, regularnej bryle założonej jest na planie prostokąta, a w jej ścianach zachował się regularny układ małych otworów okiennych. Kolejnym miejscem odwiedzonym przez uczestników III Spaceru Historycznego były ruiny znajdującego się nieopodal pałacu von Kornów. Już w 1386 roku w Siedlimowicach (niem. Schönfeld) stał obronny dwór "Hof", będący własnością rycarza Heinemanna von Seidlitz. Brak jest wiadomości, dotyczących jego przebudowany i rozbudowany na przełomie XVI i XVII wieku. W połowie XVIII w. stał w Siedlimowicach okazały trzykondygnacyjny, czteroskrzydłowy pałac z wewnętrznym dziedzińcem, pokryty dachem dwuspadowym, przebudowany w stylu barokowym prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w. Rozległy dziedziniec zewnętrzny i wejście do pałacu znajdowały się po stronie południowej. Bramę wejściową ujmował ozdobny portal, nad którym wznosiła się wieżyczka z barokowym hełmem. Dziedziniec zewnętrzny otaczały zabudowania mieszkalno-gospodarcze. Od strony północnej przylegał do folwarku ogród ozdobny otoczony murem z wejściem od strony pałacu. Cały zespół pałacowo-folwarczny otoczony był murem z trzema bramami.

Czytaj więcej: III Spacer Historyczny - Siedlimowice 7.07.2017 r.

Klub Cyklistów "Old Spokes" w Wierzbnej

4 lipca 2017 roku w wakacyjną trasę wyruszył Klub Cyklistów "Old Spokes", który od 2011 roku działa przy GCKiS. Celem pierwszej letniej wyprawy była słynąca z zabytków miejscowość Wierzbna (niem. Würben). Po tradycyjnej już wspólnej fotografii, żarowscy cykliści zwartą grupą wyjechali w kierunku Bożanowa (niem. Eckersdorf). W XVIII wieku w tej niewielkiej miejscowości, wybudowana została barokowa kapliczka. W początkach XX wieku w związku z budową drogi Żarów – Świdnica, budowla ta została ona wyburzona. Zamiast niej wybudowano z czerwonej cegły nową kaplicę, która stoi tu do dnia dzisiejszego. Z Bożanowa klubowicze „Old Spokes” udali się do Wierzbnej, gdzie odwiedzili położony nieco na uboczu niewielki cmentarz, przy którym znajduje się XVIII-wieczny słup dziękczynny upamiętniający wielka zarazę bydła, która dotknęła niegdyś tą miejscowość. Jak donoszą zapiski i opowieści słup ten ustawiony został w miejscu, gdzie zakopano 50 padłych zwierząt. Na prawo od cmentarza patrząc w stronę Żarowa, znajduje się miejsce związane z historią bardziej nam współczesną. Tu 22 marca 1945 roku lądował awaryjnie amerykański samolot bombowy Boeing B-17G. Najmłodsi uczestnicy wycieczki mieli okazję zobaczyć gdzie dokładnie runęła na ziemię jedna z najbardziej znanych konstrukcji lotniczych II wojny światowej.

Czytaj więcej: Klub Cyklistów "Old Spokes" w Wierzbnej

Kolejne pamiątki i fotografie w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Żarowska Izba Historyczna wzbogaciła swoje zbiory o kolejne historyczne pamiątki związane z Naszym miastem, ale nie tylko. Mieszkaniec Żarowa – pan Tomasz, przekazał do Izby, pochodzące sprzed 1945 roku, drewniane wieszaki na ubrania (5 sztuk). Dwa spośród nich ściśle związane są z Żarowem. Pierwszy wyprodukowany został najprawdopodobniej w latach 20-tych XX wieku. Jedna ze stron przedmiotu zawiera napis Modehaus Walter Neumann, Saarau i. Sch. na odwrotnej z kolei widnieje nur Conradswaldauerstrasse 1a, Tel. 70. W tym przypadku, chodzi o dawny sklep odzieżowy "Dom Mody" majętnego żarowskiego kupca Waltera Neumanna, który wymieniony został w książce adresowej Żarowa z 1929 roku. Wspomniany "Dom Mody" mieścił się przy dawnej ul. Mrowińskiej (Conradswaldauerstrasse 1a), a obecnej ul. Mickiewicza nr 3. Drugi z żarowskich wieszaków, opatrzony jest napisem Kaufhaus Fritz Nieder, Saarau Herren & Damen Bekleidung. Wedle książki adresowej Żarowa z 1929 roku, kupiec Fritz Nieder zamieszkiwał przy Schweidnitzer Str. 2 (ob. ul. A.Krajowej). Z kolei pod rokiem 1942 figuruje adres Schweidnitzer Str. 43. Sklep Niedera specjalizował się w handlu odzieżą zarówno męską jak i damską. Pozostałe wieszaki pochodzą ze sklepów, które mieściły się w dawnej Świdnicy (2 sztuki) z napisami: Paul Becker Markt Ecke Langstr. Herren & Knabelkleidung i Modewarenhaus Neumarkt & Co. Schweidnitz oraz z Legnicy (1 sztuka) z napisem Kügler & Kaufmann Liegnitz Mittelstr. 47.

Czytaj więcej: Kolejne pamiątki i fotografie w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.13

W kolejnej odsłonie cyklu "W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów" prezentujemy skany fotografii, które nadesłał nam pan Rafał Okruta. W wiadomości mailowej przeczytaliśmy: "Witam. Dzisiaj chciałbym przesłać cztery fotografie z mojego rodzinnego albumu: 1) Przed głównym skrzyżowaniem w Żarowie, 1955/56 rok, (w środku moja babcia z dziadkiem i mamą – to ta najmłodsza z dzieci, 2) Przed gabinetem fotografa Babica, 1957/58 rok (od lewej babcia z córkami), 3) Przed ogrodzeniem boiska na wysokości nr 4, 6 na ul Górniczej, maj 1969 rok, 4) Naprzeciwko w/w fotografa stoję ja z ojcem, 1977 rok (po lewej stronie widoczny kawałek kiosku)". Składamy Serdeczne Podziękowania dla pana Rafała za udostępnienie poniższych fotografii.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Czytaj więcej: W rodzinnych albumach mieszkańców gminy Żarów, cz.13

II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji

Gminne Centrum Kultury i Sportu oraz Żarowska Izba Historyczna SERDECZNIE ZAPRASZAJĄ wszystkich na II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji. Impreza odbędzie się w niedzielę 13 sierpnia 2017 r. na parkingu przy Targowisku Miejskim w Żarowie w godzinach 14:00-19:00. W programie m.in. Prezentacja i wystawa plenerowa pojazdów, konkursy z nagrodami dla uczestników (Najgłośniejszy Wydech, Najładniejsza Felga, Najładniejszy Klasyk Spotkania, Show&Shine - pojazd który robi "największa robotę" - ogólny wygląd, silnik, wnętrze), konkurs w przeciąganiu liny dla uczestników, konkurs rzutu oponą na odległość z nagrodami, konkurs jazdy zręcznościowej z nagrodami, konkurs fotograficzny z nagrodami, pokaz ratowniczy Straży Pożarnej, gry i zabawy dla najmłodszych oraz in. atrakcje, wystawy firm branży motoryzacyjnej, stoisko gastronomiczne. II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji zakończy parada ulicami Żarowa o godz. 19:00.

Czytaj więcej: II Żarowskie Spotkanie Miłośników Motoryzacji

II Spacer Historyczny: Mrowiny - "Weselina" 27.06.2017 r.

Freudenthal to niemiecka nazwa osady wymieniana w kolejnych dokumentach datowanych na 1557, 1579, 1594, 1605, 1682, 1713, 1728, 1756, 1765, 1784, 1817 rok. W tłumaczeniu na język polski nazwa osady brzmi „Radosna Dolina”, a związana jest z jej lokalizacją – otoczona zalesionymi wzgórzami dolina potoku Tarnawa. Osada powstała najpóźniej w pierwszej ćwierci XVI wieku na gruntach graniczących z majątkiem mrowińskim i tarnawskim. Pierwszy znany właściciel Weseliny to Lorenz von Seidlitz z Siedlimowic, który w 1522 roku nabył od Kaspra von Schellendorf wszystkie użytki prawne na 4 łanach ziemi pożarzyskiej, którą przyłączył do Weseliny. W tym samym roku Lorenz von Seidlitz odstąpił część praw feudalnych do Weseliny Kasprowi Buschke von Mühlheim z Łażan i Mrowin. Pozostał jednak właścicielem dóbr ziemskich, które w 1542 roku zapisał jako dożywocie żonie Dorocie z domu Bauch. W 1548 roku należały one do syna Lorenza i Doroty, Lorenza von Seidlitz. Potwierdził on matce dożywocie na Weselinie w wysokości 22 grzywien. W 1549 roku osadę przejął Mathias Heide. Jej wartość szacowano wtedy na 313 florenów, a właściciel zobowiązany był wystawiać na wyprawy wojenne 1/2 i 1/8 żołnierza pieszego. Całość dochodów przynosiła gospodarka folwarczna, a konkretnie uprawa zboża (wysiewano 11 małdratów) i hodowla ryb (14 kop). Około 1555 roku Weselinę przejął Julius von Adelsbach, który jesienią 1557 roku stał się właścicielem także sąsiednich Mrowin. Wkrótce połączył obie wsie w jeden kompleks majątkowy, który powiększony do początków XVII w. o Wostówkę, przetrwał do drugiej wojny światowej. W 1579 roku wartość Weseliny szacowano na 250 florenów, do 1594 roku nie zmienił się wymiar służby wojskowej. Folwark został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej - w 1641 roku był opustoszały. W latach 80-tych XVIII wieku w Weselinie był folwark i mieszkało 5 rodzin komorniczych. Niezależność administracyjną folwark utrzymał do początków XX wieku. W 1817 roku w Weselinie był młyn wodny, który prowadził Gottlieb Neumann.

Czytaj więcej: II Spacer Historyczny: Mrowiny - "Weselina" 27.06.2017 r.