Spacerkiem po Żarowie: Osada górnicza

Rozwój industrialny Żarowa zawdzięczamy budowie linii kolejowej Wrocław – Świebodzice oraz budowniczemu odcinka przebiegającemu w pobliżu ówczesnej maleńkiej osady Saarau. Tym budowniczym był człowiek o „otwartym umyśle” – Carl von Kulmiz. Podczas poszukiwań kruszyw potrzebnych do budowy linii kolejowej odkrył, niejako przy okazji, pokłady węgla brunatnego, kaolinu oraz gliny. Nie zmarnował okazji – zainwestował majątek i siły w eksploatację i rozwój przemysłu w oparciu o miejscowe surowce.

Wyrobisko po byłej kopalni węgla brunatnego w Żarowie na pocztówce z ok. 1917r.

Pierwszym surowcem wydobywanym na terenie Żarowa był węgiel brunatny. Jego wydobycie rozpoczęto w 1847 roku metodą odkrywkową.

Od 1855 r. kopalnia „Marie” rozpoczęła eksploatację węgla metodą górniczą. Latem 1904 r. po połączeniu pól górniczych „Euglen”, „Karl”, „Käthe”, „Margarethe” oraz „Rudolph”, powstało przedsiębiorstwo „Saarauer Braunkohlenwerke”. Funkcjonowało ono zaledwie niespełna pięć lat. W kwietniu 1909 r. wstrzymano wydobycie, by w 1910 r. ostatecznie zlikwidować kopalnię. W najlepszym 1908 r. wydobycie wyniosło prawie 107 tys. ton. Równolegle prowadzono próby nad wykorzystaniem w miejscowych zakładach węgla brunatnego jako surowca cieplnego. Niestety nie przyniosły one pożądanego rezultatu. Jedynie w zlikwidowanej w latach 80-tych XIX w. hucie szkła „Ida”, wykorzystywano węgiel brunatny jako źródło energii.

Po prawej stronie widoczny szyb kopalni węgla

Widok na kopalnię od dzisiejszej ul. A. Krajowej

Węgiel brunatny przez około pół wieku był wydobywany również w pobliskich Łażanach. Zakłady przemysłowe były budowane w Ida und Marienhüte, która formalnie była częścią Łażan (dopiero w1939 r. została włączona do Żarowa). Tak więc przemysł rozwijał się poza Żarowem. Dopiero na przełomie XIX i XX w. powstał pierwszy zakład przetwórczy w Żarowie, produkujący brykiety z węgla brunatnego, a po zamknięciu żarowskiej kopalni – z węgla kamiennego.Dzisiaj jedynym śladem górniczej działalności w Żarowie jest staw miejski.

Ciekawostką jest, że pokłady węgla brunatnego do końca 1950 r. formalnie dalej miały niemieckich właścicieli. Dopiero Orzeczenie nr 13 Ministra Górnictwa z dnia 27.12.1950 r. o przejściu pól górniczych na węgiel brunatny na własność Państwa zmieniło ten stan rzecz

Andrzej Bielec

P.S. Ewentualne sprostowania, uzupełnienia i informacje na ten i inne tematy związane historią naszej Małej Ojczyzny proszę kierować na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.