Dokument wywiadowczy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego z 1952 roku

Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej, po zerwaniu stosunków dyplomatycznycn między ZSRR i polskim rządem emigracyjnym w 1943 roku, rozpoczęto tworzenia podwalin komunistycznych służb bezpieczeństwa w Polsce W pozostającym pod okupacją kraju, wydziały wywiadu i kontrwywiadu tworzono pod kontrolą Polskiej Partii Robotniczej przy Gwardii Ludowej (później Armii Ludowej). W Związku Sowieckim, przy 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki utworzono Wydział Informacji oraz Polski Samodzielny Batalion Specjalny. Funkcjonariuszy przyszłej bezpieki, szkoliło NKWD szkoliło w swoich szkołach, m.in. w Kujbyszewie i Moskwie. specjalne grupy funkcjonariuszy.

W ogłoszonym w lipcu 1944 roku „Manifeście PKWN” zapowiadano utworzenie Resortu Bezpieczeństwa Publicznego, na którego czele stanął Stanisław Radkiewicz. Początkowo komórki bezpieczeństwa powstawały jako wydziały rad narodowych, ale już od września 1944 roku zostały wydzielone jako odrębne jednostki terenowe – Miejskie, Powiatowe i Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego (MUPB / PUPB / WUPB), podporządkowane bezpośrednio Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego PKWN. Ich etaty personalne (zatwierdzone 10 listopada) wynosiły: WUBP – 308 osób, MUBP – 148 osób, PUBP – 51 osób, oraz GUBP przy posterunku Milicji Obywatelskiej – 2 osoby. W grudniu 1944 roku liczba tajnych funkcjonariuszy resortu wzrosła do około 2500-3000. Po przekształceniu 1 stycznia 1945 roku PKWN w Rząd Tymczasowy – zmieniono nazwę z Resortu na Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). W lipcu 1946 roku dokonano podziału Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na osiem departamentów, z których pięć zajmowało się sprawami operacyjnymi: I – kontrwywiadem, II – operacjami technicznymi i technologią, III – walką z opozycją (m.in. terror wobec żołnierzy AK, podziemia niepodległościowego i opozycji politycznej, min. PSL), IV – ochroną gospodarki, oraz V – przeciwdziałaniem infiltracji i zwalczaniem wpływów Kościoła.

Rozbudowywany aparat obejmował swą kontrolą coraz to nowe dziedziny życia politycznego, społecznego i gospodarczego. Podstawą działania aparatu bezpieczeństwa było pozyskiwanie wiadomości o zdarzeniach, nastrojach społecznych za pomocą tajnych współpracowników (informatorzy, agenci, rezydenci). Resort Bezpieczeństwa Publicznego oraz późniejsze Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, było w istocie ramieniem zbrojnym komunistów polskich, podporządkowanych ZSRR i Józefoli Stalinowi. MBP zniesione zostało ostatecznie w listopadzie 1956 roku po utworzeniu Służby Bezpieczeństwa (SB).

Poniżej prezentujemy udostępniony nam dokument, będący wywiadem UB, przeprowadzonym na byłym mieszkańcu Wierzbej w 1952 roku. Oto jego treść:

Świebodzice, dnia 13.XI.52

Do Szefa Powiatowego Urzedu Bezp.Publ. Świdnicy

W odpowiedzi na drugostronne pismo z dnia 28.7.1952 r. L.dz .3253/52 dot. przeprowadzenia wywiadu na ob. .... nizej podajemy co nastepuje:

..... narod. i obyw polskiego, poch. spo. robotnicze, z zawodu ślusarz, wyksztalcente 7. klas szkoły podstawowej i 2 kl szkoly zawodowej w Wierzbnie nie nr.22/1 gm. Świebodzice po. Świdnicy. Zatrudniony w S.Z.A.P "A - 17" jako ślusarz od chwili urodzenia był na wyłącznym utrzymaniu swych rodziców w gm. Tomków pow. Brzozów. Do 1939 r. w okresie okupacji i po wyzwoleniu zam. w miejscowości urodzenia, trudniąc się pracą dorywczą po gosdpdarstwach. Do 1939 r. i w okresie okupacji w/w nie należał do żadnej organizacji politycznej i kościelnej, gdyż był małoletni.

Po wyzwoleniu w 1945 r. wraz z matką i starszym bratem jako repatrianci przyjechali na Z.O. Osiedlając się w m. Wierzbno i obięli gospodarstwo rolne 7 ha ornej ziemi na którym do chwili obecnej pracuje. W/w poborowy do 1949 r. w dalszym ciągu zamieszkiwał prz rodzicach, a następnie w 1949 r. został powołany do brygady S.P. w m. Krakowie tam wstąpił do szkoły zawodowej, kontynując ją do 1951 r. kończąc 2 klasy tejże szkoły, poczym powrócił do rodziców i uzyskał pracę w S.W.A.P "A – 17" w Świebodzicach, gdzie pracuje do chwili obecnej. Z pracy swej wywiązuje się bez zastrzeżeń i cieszy się dobrą opinią wśród kierownictwa, Poza pracą zawodową tryb życia wśród społeczeństwa prowadzi nienaganny. Po wyzwoleniu w roku 1950 poborowy .... wstąpił do Z.M.P. i jako członek bierze czynny udział w życiu politycznym i społecznym. W toku wywiadu ustalono, że w/w/ wraz z rodzicami uczęszcza do kościoła natomiast nie stwierdzono aby w/w byli powiązani z klerem. Stosunek do obecnej rzeczywistości Z.S.R.R. i zachodzących w kraju jest pozytywnie ustosunkowany. W czasie przeprowadzania wywiadu jaki i przepytaniu miejscowej ludności nie stwierdzono wrogich wypowiedzi. Za granicą R.P. nie posiada żadnych z rodziny i krewnych. Nie stwierdzono by do 1939 r. ktoś z rodziny i krewnych w/w wyjeżdżał za granice R.P do krajów kapitalistycznych.

Ojciec poborowego ... , który do 1939 r. nie posiadał żadnego majątku natomiast pracował dorywczo jako robotnik fizyczny w tartaku prywatnym i innych przedsiębiorstwach w m. Milczyce, W tym samym czasie nie należał do żadnych partii i innych ugrupowań organizacyjnych.

W czasie okupacji również nie posiadał pracy, pracując po gospodarstwach jako robotnik najemny. W czasie wywiadu stwierdzno, że ojciec poborowego w okresie okupacji hitlerowskiej nie należał do żadnych organizacji politycznych jaki i podziemnych. Nadto w toku przeprowadzania wszechstronnego wywiadu na w/w ustalono, że ojciec poborowego w 1921 r. został powołany do czynnej służby wojskowej z przydziałem do piechoty i w stopniu szeregowego służbę tą ukończył w 1923 r. powracając do domu. Również stwierdzono, że w/w w Kampanii Wrześniowej żadnego udziału nie brał. Po wywoleniu tych terenów przez Armię Czerwoną został powołany do W.P gdzie brał czynny udział w walce, został z szeregowego awansowany na st. sierżanta. Po zakończeniu działań wojennych odnalazł swą rodzinę i powrócił jak podano wyżej.

Podczas przeprowadzenia wywiadu należy uwzględnić oblicze polityczno-moralne w/w oraz rodziny pochodzenie społeczne, stan majątkowy, działalność polityczno-społeczną do 1939 roku, w czasie okupacji i obecnie i czym trudni się ostatnio.

Ponadto należy ustalić:

1. Czy w/w oraz jego rodzina utrzymuje lub utrzymywała kontakty listowne z zagranicą – względnie posiada kogoś zagranicą.

2. Czy ktoś z rodziny w/w służył zawodowo w armii do 1939 r. (był oficerem lub podoficerem zawodowym) lub służył w policji granatowej, żandarmerii, KOP-ie i sądownictwie.

3. Czy wymieniony lub ktoś z rodziny jest powiązany z klerem, czy należy do organizacji kościelnych lub sekt religijnych – jeśli jest powiązany to w czym się to wyraża.

4. Czy w/w lub ktoś z rodziny był aresztowany po wyzwoleniu Polski Ludowej jeśli tak to za co i kiedy.

5. Czy w/w lub ktoś z rodziny należał do nielegalnej organizacji, względnie był sympatykiem jeśli tak to do jakich, w czym się to wyrażało.

6. Czy ktoś z rodziny był uprzywilejowany przez rząd sanacyjny.

7. Czy rodzina w/w nie była kupiecka, kułacka.

8. Jaki jest stosunek wymienionego i rodziny do obecnego ustroju, przemian społecznych w kraju i do ZSRR, jeśli wrogi to w czym się to wyraża (podać konkretne fakty).

Odpowiedź należy sporządzić na odwrocie niniejszego pisma w terminie

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła:
● R. Terlecki, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007
●Ludzie bezpieki w walce z Narodem i Kościołem. Służba Bezpieczeństwa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1944–1978 – Centrala, red. M. Piotrowski, Lublin 2000
●Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, tom I, 1944-1956. K. Szwagrzyk (red.). Warszawa 2005
● https://archiwum.ipn.gov.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha