Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Bitwa pod Miłosławiem stoczona 30 kwietnia 1848 roku z udziałem mieszkańców okolic Żarowa

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 18, marzec 2019

Wydarzenia z lat 1848-49, zwane Wiosną Ludów, najczęściej kojarzą się z walkami ulicznymi w większości stolic europejskich owego czasu oraz wojną na Węgrzech, w Badenii i Palatynacie. Na ziemiach polskich, objętych w tym czasie zaborami, starcia zbrojne miały miejsce w Wielkopolsce i w Galicji. W marcu 1848 roku doszło do walk ulicznych na ulicach Berlina. Zmuszono króla Fryderyka Wilhelma IV do powołania rządu liberalnego, uwolniono też więźniów. Kilka dni później 20 marca 1848 roku wybuchło tzw. Powstanie Wielkopolskie, zw. też Powstaniem Poznańskim. Z wybuchem powstania Komitet Narodowy proklamował niepodległość Polski i utworzył wydział wojskowy celem organizacji sił zbrojnych. Służba wojskowa obowiązywała mężczyzn w wieku od 17 do 50 roku. W Poznaniu powstało aż 27 ośrodków formowania polskich oddziałów. Powołano wówczas gwardię i straży bezpieczeństwa. Działalność rozpoczęła także szkoła podchorążych. Na szczeblu powiatowym przy komisarzach cywilnych powstały urzędy organizatorów wojennych w celu formowania oddziałów piechoty i kawalerii. W ciągu tygodnia zgłosiło się ok. 4000 ochotników. Największy problem stanowił brak broni, amunicji i niezbędnego rynsztunku wojskowego. Spora część żołnierzy uzbrojona była w broń myśliwską oraz osadzone na sztorc kosy. Oddziały piechoty podzielono na kosynierów oraz strzelców. Sformowany wówczas batalion liczył 600 żołnierzy. Z kolei szwadron jazdy miał siłę 120 ludzi. Naczelne dowództwo objął Ludwik Mierosławski – generał, teoretyk wojskowości i przywódcza powstania z roku 1846. Całość sił polskich wynosiła wówczas około 7000 ludzi skupionych w obozach, które znajdowały się we Wrześni, Książu, Mieściskach, Pleszewie i w Środzie. 20 kwietnia 1848 roku Mierosławski zwołał naradę przedstawicieli obozów, która odbyła się w Winnogórze. Uchwalono tam projekt reorganizacji oddziałów. Siły zbrojne podzielone zostały na piechotę, jazdę i artylerię. W trakcie narady powołano też komisję egzaminacyjną dla oficerów z pułkownikiem Oborskim jako przewodniczącym. Od egzaminu kwalifikacyjnego zwolniono oficerów, którzy służyli w Wojsku Polskim przed rokiem 1830 i brali udział w powstaniu 1830-1831. Ustalono też żołd.

 

 Ludwik Mierosławski, grafika Eugène Louis Charpentiera sprzed 1890 roku

 

Do pierwszych starć powstańców wielkopolskich z wojskiem pruskim, doszło już 20 kwietnia 1848 roku pod Grodziskiem, Gostyniem, Raszkowem i Koźminem. 22 kwietnia Prusacy wyparli Polaków z Odolanowa. Walki te uświadomiły Mierosławskiemu konieczność przygotowania obozów do walki. Dowódca obozu w Książu, pułkownik Florian Dąbrowski otrzymał do dyspozycji oddział Józefa Garczyńskiego z Nowego Miasta. Nakazano powołać pospolite ruszenie z okolicznych wsi. Siły powstańcze liczyły ok. 1300 żołnierzy. Przeciwko nim dowództwo wojsk pruskich skierowało do walki ponad 6000 żołnierzy i 7 dział, pod dowództwem pułkownika Brandta. 29 kwietnia 1848 roku oddziały powstańcze zostały pobite pod Książem, tracąc ok. 140 zabitych. W bitwie tej poległ również Florian Dąbrowski.

Po wygranej bitwie pod Książem, pruski generał Blumen na czele 2500 żołnierzy (4 działa), ruszył dwiema kolumnami od Środy i Wrześni na liczące 1200 żołnierzy (4 działa) siły powstańcze skoncentrowane w Miłosławiu. Oddziałami tymi dowodził osobiście Ludwik Mierosławski, który początkowo prowadził rozmowy z Blumenem. Na wieść o spieszącym z Nowego Miasta oddziale Józefa Garczyńskiego (1000 żołnierzy) oraz idącym z Pleszewa oddziale Feliksa Białoskórskiego (1200 żołnierzy), pertraktacje zostały zerwane i rozgorzały walki. W pierwszej fazie bitwy, która rozegrała się 30 kwietnia 1848 roku, słabsze siły polskie zostały wyparte z Miłosławia i zajęły pozycje po obu stronach szosy. W pościg za cofającymi się Polakami Blumen rzucił jazdę. Pościg pruski został wstrzymany z chwilą nadejścia Garczyńskiego, a gdy nadszedł Białoskórski, Polacy ruszyli do kontrataku. W drugiej fazie bitwy na skutek przybycia posiłków, Polacy przeprowadzili pomyślne kontruderzenie wzdłuż osi drogi, uprzedzili szarżę pruskiej jazdy i wdarli się do miasteczka. Prusacy zmuszeni zostali do odwrotu, jednak wyczerpane walką oddziały powstańcze nie były zdolne do pościgu. Zwycięstwo nie zostało wykorzystane operacyjnie. Straty polskie wyniosły około 200 żołnierzy, a pruskie 225 żołnierzy.

 

 Obraz Juliusza Kossaka Bitwa pod Miłosławiem w 1848 roku

 

 

Bitwa pod Miłosławiem na pocztówce z 1925 r., wyd. Salonu Malarzy Polskich w Krakowie

 

 

Strona tytułowa opracowania poświęconego bitwie pod Miłosławiem, które wydano w 1850 roku w Berlinie

 

Plan bitwy pod Miłosławiem z 30 kwietnia 1848 roku (kliknij plan aby powiększyć)

 

Jak się okazuje w bitwie pod Miłosławiem, udział brali służący w armii pruskiej (5. oddział strzelców, 6. pułk Landwery, 7. pułk piechoty, 19. pułk piechoty), mieszkańcy wielu dolnośląskich miejscowości, w tym z ówczesnego powiatu świdnickiego (rejencja wrocławska). Wiemy, że podczas bitwy pod Miłosławiem poległ porucznik Rudolph von Uthmann ze Świdnicy (niem. Schweidnitz), natomiast pośród zaginionych byli podoficer Hermann Hanke z Grodziszcza koło Świdnicy (niem. Gräditz) oraz Gustav Huhn z Siedlimowic, ob. gm. Żarów (niem. Schönfeld). Wszyscy trzej służyli w 7. Pułku Grenadierów im. Króla Wilhelma (2. Zachodnioporuski), który stacjonował w garnizonie legnickim (niem. Liegnitz). Ciekawostką jest, że w czasie powstania wielkopolskiego, 19. pułk piechoty jako niepewny politycznie, został wyprowadzony z Poznania. Dyslokowano go w Lubaniu i Zgorzelcu, gdzie pozostał do 1914 roku. Z kolei po bitwie pod Miłosławiem, pośród zaginionych byli żołnierze o polsko brzmiących nazwiskach: Dominiak, Dudkowiak, Kanetzny, Kuszik, Nowak, Ratyczak, Woytkowiak. Być może w tym przypadku mamy do czynienia z dezercją żołnierzy narodowości polskiej służących w armii pruskiej ?.

W sumie udało się nam ustalić nazwiska 68 żołnierzy pruskich poległych lub zaginionych w bitwie pod Miłosławiem:

1. Johann August Balzer (Trebus, Rothenburg, Schlesien), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

2. Heinrich Bittner (Pansdorff, Liegnitz, Schlesien), 7. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

3. Anton Bulmanowski (Chocica, Schroda, Posen), 7. pułk piechoty/8 kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

4. Johann Büttner (Albendorf, Landeshut, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zmarł od ran odniesionych w bitwie pod Miłosławiem

5. Wilhelm von Conrady (Glogau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

6. Gotllob Dehmel (Wolfelsdorf, Sprottau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. poległ w bitwie pod Miłosławiem

7. August Deinert (Kunzendorf, Glogau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

8. Joseph Dominiak (Bärsdorf, Jauer, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

9. Paul Dudkowiak (Pogorschel, Krotoszyn, Posen), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

10. Joseph Ferdinand Eheleben (Posen), 5. brygada artylerii/3. kompania, zmarł 30.04.1848 r. w wyniku ciężkich ran odniesionych w bitwie pod Miłosławiem

11. August Fichtner (Nieder-Langenöls, Lauban, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

12. Gustav Fichtner (Glogau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

13. Karl Giebner (Schönberg, Lauban, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych w bitwie pod Miłosławiem

14. Karl Gröbel (Alt-Schönau, Schönau, Schlesien), 7. pułk piechoty/5. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. pod bitwie pod Miłosławiem

15. Wilhelm Haase (Görlitz, Schlesien), 19. pułk piechoty/5. Kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

16. Hermann Hanke (Gräditz, Schweidnitz, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

17. Adolph Hartmann (Rawicz, Kröben, Posen), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

18. Ernst Heidrich (Straupitz, Hirschberg, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

19. Joseph Hischer (Lüssen, Striegau, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

20. August Hoffmann (Quaritz, Glogau, Schlesien), 19. pułk piechoty/8. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

21. Gustav Huhn (Schönfeld, Schweidnitz, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

22. Daniel Irrgang (Gr. Heinzendorf, Lüben, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

23. Wilhelm Jacob (Gölschau, Goldberg-Haynau, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

24. Anton Kanetzny (Dembicz, Schrimm, Posen), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

25. Oskar von Kern (Gnesen/Posen), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

26. Ernst Köhler (Hohendorau, Freystadt, Schlesien), 19. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

27. Michael Komin (Bokownice, Schildberg, Posen), 7. pułk piechoty/5. kompania, zmarł 30.04.1848 r. w wyniku ciężko ran odniesionych podczas bitwy pod Miłosławiem

28. Heinrich Kreutzer (Stettin, Pommern), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

29. Michael Kuszik (Skorzewo, Posen, Posen), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

30. Gustav Leimkohl (Danzig, Preußen), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

31. Johann August Ernst Leitloff (Reynshain, Frystadt, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

32. Ignatz Leuschner (Seifersdorf, Guhrau, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych podczas bitwy pod Miłosławiem

33. Georg Friedrich Loitsch (Arnsdorf, Görlitz, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

34. Wilhelm August Materne (Neisse, Schlesien), 19. pułk piechoty/6 .kompania, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych podczas bitwy pod Miłosławiem

35. Georg Friedrich Menzel (Herwigswaldau, Sagan, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

36. Georg Mickel (Wittichenau, Hoyerswerda, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

37. Jakob Nowak (Gorzycki, Kosten, Posen), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

38. Nikolaus Nowak (Konojad, Kosten, Posen), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

39. Gottlieb Pöschel (Seebnitz, Lüben, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

40. Ernst Präusler (Kesselsdorf, Löwenberg, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

41. Wawrsin Przybilski (Wolica, Wreschen, Posen), 7. pułk piechoty/8. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

42. August Wilhelm Raabe (Hirschberg, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

43. Johann Ratyczak (Brzesnica, Schrimm, Posen), 7. pułk piechoty/5. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

44. August von Restorff (Schwerin, Großherzogth. Mecklenburg-S), 7. pułk piechoty/12. kompania, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych w bitwie pod Miłosławiem

45. Johann Gottlieb Rißmann (Loos, Grünberg, Schlesien), 19. pułk piechoty/8 kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

46. Ernst Röhrich (Alt-Kunitz, Hirschberg, Schlesien), 7. pułk piechoty/5. kompania, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych w bitwie pod Miłosławiem

47. Gottfried Schneider (Rilisch, Görlitz, Schlesien), 19. pułk piechoty/ kompania ?, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

48. Gottlieb Schnieber (Nied. Schönfeld, Bunzlau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

49. Friedrich Wilhelm Scholz (Neundorf, Bunzlau, Schlesien), 6. pułk Landwery/3. batalion, zmarł w wyniku ciężkich ran odniesionych podczas bitwy pod Miłosławiem

50. Johann Erdmann Scholz (Swidowski, Meseritz, Posen), 19. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

51. Johann Schramm (Schönecih, Freystadt, Schlesien), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

52. Heinrich Schröter (Weichau, Freytstadt, Schlesien), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

53. Ehrenfried Schulz (Warthau, Bunzlau, Schlesien), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

54. Friedrich Wilhelm Schulz (Alt Obra-Hauland, Bomst, Posen), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

55. Johann Seidel (Ottendorf, Bunzlau, Schlesien), 19. pułk piechoty/7. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

56. Gottfried Seifert (Mittel-Horka, Rothenburg, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

57. August Stief (Seifersdorff, Schönau, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

58. Gottlob Stieling (Zeisdorf, Sprottau, Schlesien), 19. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

59. Friedrich August Storm (Krobsdorf, Löwenberg, Schlesien), 5. oddział strzelców/2. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

60. Franz Tegetthoff (Münster, Westphalen), 7. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

61. Karl August Tillak (Grfl. Cunau, Sagan, Schlesien), 19. pułk piechoty/8. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

62. Johann Adolph Ludwig Uebermuth (Urschkau, Steinau, Schlesien), 5. oddział strzelecki/2. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

63. Karl Unger (Ober-Baumgart., Bolkenhain, Schlesien), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

64. Robert Unger (Hollstein, Löwenberg, Schlesien), 19. pułk piechoty/6. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

65. Rudolph von Uthmann (Schweidnitz, Schlesien), 7. pułk piechoty/5. kompania, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

66. Valentin II Woytkowiak (Drogozewo, Kröben, Posen), 7. pułk piechoty/6. kompania, zaginiony 30.04.1848 r. po bitwie pod Miłosławiem

67. August Zobel (Reichen, Lüben, Schlesien), 6. pułk landwery/3. batalion, poległ 30.04.1848 r. w bitwie pod Miłosławiem

 

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również bezpłatnie od ręki w Żarowskiej Izbie Historycznej przy ul. Dworcowej 3. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

 

Źródła i ilustracje:
Verlustliste: Gefechte im Großherzogthum Posen 1848 [w:] Beilage zum Militair-Wochenblatt No. 41, 7.Oktober1848, 32. Jg., Berlin 1848
F. R. v. Rothenburg, Das Gefecht bei Miloslaw am 30. Abril 1848, Berlin 1850
E. Kozłowski, Wojskowość polska w latach 1832-1864 [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. II (1648-1864), Warszawa 1966
Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, t. II, wyd. I, Warszawa 1967
E. Kozłowski, Historia oręża polskiego 1795-1939, Warszawa 1983
B. Polak, Lance do boju, Poznań 1986
J. Topolski, L. Trzeciakowski (red.), Dzieje Poznania, t. 2, cz. 1 1793-1918, Warszawa-Poznań 1994
W. Wróblewski, Działania militarne w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej, Warszawa 2002

Opracowanie
Bogdan Mucha

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Thursday the 28th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.