Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym Śląsku

Na Dolnym Śląsku znajduje się 56 zabytkowych obiektów wzniesionych w stylu romańskim. Pośród nich występują katedry, kościoły, kolegiaty, rotundy, rzeźby oraz zamki. W grupie romańskich kościołów wiejskich na pierwsze miejsce wysuwa się najbardziej reprezentatywny zabytek tego rodzaju w woj. dolnośląskim, pochodzący z ok. poł. XIII w. kościół p.w. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów. Przeprowadzone w latach 1997-2004 badania archeologiczne w rejonie kościoła, objęły jego przyziemie w wykopie obiegającym zewnętrzne lico całej budowli. Najstarszymi śladami osadnictwa w tym rejonie okazały się pozostałości osady ludności kultury łużyckiej z V okresu epoki brązu – lata 950/850-750/700 p.n.e., która ulokowana została na skraju wysoczyzny, nad skarpą utworzoną przez doliną Bystrzycy, a jednocześnie nad strefą źródliskową (dolinką) drobnego cieku wodnego. Kolejnym etapem osadniczym były ślady osadnictwa z młodszych faz wczesnego średniowiecza. ¬Wyniki przeprowadzonych badań archeologicznych umożliwiły prześledzenie techniki budowy przyziemia świątyni, której fundament stanowiła ława wykonana z łamanego kamienia (gł. kwarcyt), spajanego gliną. Wyjątek stanowił odcinek muru pod wieżami, którego najwyższy poziom był warstwą granitowych ciosów, spojonych zaprawą wapienną. Nad podwaliną wznosił się cokół z granitowych ciosów o zróżnicowanej wysokości od 0,45 do 0,60 m. W przypadku wież podstawę cokołu tworzyły fazowane ciosy przykryte detalem z wałkiem. Przed pierwotnym wejściem do świątyni, znajdującym się w południowej ścianie nawy, umiejscowiony był murowany cokół o wymiarach 1 x 4,7 x 0,9-1,0 m, który wzniesiono z kamienia łamanego i niestarannie obrobionych kwadr. Cokół ten stanowił fundament dla konstrukcji portalu o wejściu szerokości ok. 2,5 m. W jego ościeżach zachowały się mocno zniszczone ciosy, osadzone w masywie ściany i wychodzące przed jej lico. Elementy te oraz widoczny zarys górnych części wejścia, tworzyły pierwotnie uskokową formę portalu, zaopatrzonego w trójkątne zwieńczenie. Podczas wybicia nowego otworu wejściowego do kościoła, starszy został zamurowany przy użyciu ciosów z częściowo wyburzonej północnej ściany nawy. Pośród detali odkrytych w czasie prac archeologicznych w najniższym poziomie muru, znalazł się również granitowy element w formie lilii, który najpewniej stanowił część ornamentu archiwolty portalu.

Czytaj więcej: Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej, gm. Żarów - perła architektury romańskiej na Dolnym...