Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Tajne blaszane archiwum z Tarnawy

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 17, sierpień 2015

Prostokątne, cynkowe blaszki zawierające wybite imię i nazwisko, adres oraz cyfry. Czym są te przedmioty i do czego służyły ? Na stronie internetowej Ogólnopolskiego Miesięcznika Odkrywca przeczytać możemy: jest to frankownica.Owa matryca służyła do automatycznego adresowania druków , kopert i innych dokumentów. Używano tego w bankach, zakładach pracy itd. wszędzie tam gdzie istniał zbiór ludzi którym systematycznie trzeba było coś wysyłać – korespondencję, rachunki, listy płac itd. wykorzystywane były w ewidencji pracowników większych fabryk. Ząbki na górze służyły do ustawień w maszynie. System ten sprzedała hitlerowcom amerykańska firma IBM. System był związany z sygnowaniami pół automatycznymi, był wyciskany tak jak matryce czcionek, w tym wypadku, naniesionych danych osobistych na owe blaszki, które można było, po prostu odbić na rewersie korespondencji, zamiast pisania całego adresu ręcznie. Część danych była zakodowana. Ale czy na pewno omawiane tabliczki służyły do zwykłego adresowania korespondencji ? Przecież na kopercie nie odbijano dat oraz całych ciągów cyfr zagadkowego przeznaczenia. Niezwykle interesujące informacje dotyczące metalowych płytek odnaleźć można w artykule Zbigniewa Gruszka pt. Potencjał zbrojeniowy DAG-FABRIK Bromberg. Autor pisze w nim: w Muzeum Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy znajduje się plik blaszek z nazwiskami pracowników DAG-FABRIK BROMBERG. Zbiór dotyczy osób zatrudnionych w latach 1939–1944 w produkcji lub przy montażu fabryki. Mieści się na 1389 płytkach cynkowych o wymiarach 110 x 50mm. Oprócz tego muzeum posiada szczegółowy opis 205 zaginionych analogicznych tabliczek, którymi dysponowała Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich. Każda z płytek-tabliczek zawiera dane dotyczące poszczególnej osoby wymienionej w ww. zbiorze. Tabliczki znaleziono przypadkowo w dwóch różnych miejscach, oddalonych o 500 i 700 m od budynku, gdzie mieściła się dyrekcja DAG. Znajdowały się w gruncie w zmurszałych drewnianych skrzynkach lub zawinięte były w papier. Prawie 200 tabliczek znaleźli w 1987 roku uczniowie Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 2 w Bydgoszczy obok budynku mieszkalnego przy ul. Zakole 6. Tabliczki przekazano Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, skąd trafiły do Wydziału Kryminalistyki WUSW.

Czytaj więcej: Tajne blaszane archiwum z Tarnawy

Dokumenty sprzed ponad 140 lat pozostawione na mrowińskim strychu

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 17, sierpień 2015

Co można znaleźć na strychach, czy tylko cała masa niepotrzebnych i nieużywanych już rzeczy ? A może bardzo interesujące dokumenty sprzed ponad 140 lat ? Jak się okazuje i jedno i drugie. Jakiś czas temu do Żarowskiej Izby Historycznej zawitał pan Dariusz Wysocki, obecnie mieszkaniec Lubina, który wychował się w Mrowinach. Przyniósł ze sobą trzy zeszyty, dwa duże i jeden mały. Te większe opatrzone zostały napisami: 1890 Dom. - Tarnau (skrót od Dominium Tarnawa) oraz nazwami miesięcy: Jaunar, September (styczeń i wrzesień). Po ich otworzeniu byliśmy zdumieni. Pierwszy zeszyt zawierał bowiem szczegółowy opis i wykaz majątku w Tarnawie, który spisano w 1869 roku i opatrzono pieczęciami Królewskiej Pruskiej Komisji Generalnej dla Śląska. Dokument ów powstał po tym jak w 1868 roku spadkobiercy hrabiny von Fürstenburg sprzedali dominium mrowińskie (w tym Tarnawa) oraz Imbramowice przedsiębiorcy żarowskiemu Karlowi von Kulmiz. Drugi zeszyt zawierał z kolei różnego rodzaju rachunki, w większości wystawione w 1890 roku w Mrowinach (Conradswalde), ale również datowane na 31 grudnia 1889 roku rachunki Królewskiej Apteki "Adler" z Żarowa, należącej wówczas do niejakiego Maxa Abela i wystawione dla dominium w Tarnawie. Pośród dokumentów znalazy się także druki transportu kolejowego z adnotacjami i pieczęciami dworca w Żarowie (Saarau) oraz Królewskiej Dyrekcji Kolei we Wrocławiu. Trzeci najmniejszy zeszyt okazał się być dziennikiem wojennym (Kriegestagbuch) z 1942 roku. Spisywane zazwyczaj przez żołnierzy na froncie, dzienniki takie były popularne w latach I i II wojny światowej. Ten egzemplarz powstał akurat w domowym zaciszu o czym świadczą wklejone wycinki prasowe, których większość pochodzi z regionalnej gazety Neue Volksblätter Bersenbrück (miasto i powiat w zachodnich Niemczech, w powiecie Osnabrück). Dziennik prowadzony był od 1 czerwca do 24 lipca 1942 roku. Jego anonimowy autor każdego dnia dokonywał wpisu, będącego krótką relacją wybranego wydarzenia z frontu oraz wklejał wycinek prasowy. W ten sposób zapełnione zostały 34 strony, które w propagandowym tonie donoszą o sukcesach Armii Niemieckiej w Afryce, na froncie wschodnim oraz na morzu. Wszystkie trzy zeszyty wraz z ich zawartością, pan Dariusz znalazł lata temu na starym strychu w Mrowinach. Jak sam mówił jako nastolatek musiał wszędzie wejść i zajrzeć. Interesowała i interesuje go nadal historia. Znalezione, niepotrzebne nikomu dokumenty zabrał ze sobą i w taki właśnie sposób przeleżały u niego przez kolejne lata. Do Żarowskiej Izby Historycznej, przekazał je osobiście bez wyglądania przy tym jakiejkolwiek nagrody lub zapłaty. Wystarczył mu zwykły uścisk dłoni i słowo "dziękuję". Właśnie taki gest zasługuje na najwyższy wyraz uznania. Cóż bowiem znaczą przy tym wszystkie przepisy o ochronie zabytków, jeśli człowiek sam nie będzie pielęgnował tego co go otacza. Dzięki takim ludziom możemy wzbogacać historię naszej "małej ojczyzny" i przekazywać ją dla potomnych. Długi czas poświęciliśmy na studiowanie przekazanych przez pana Dariusza materiałów i choć nie wszystkie są jeszcze w pełni przetłumaczone, to dzisiaj możemy się nimi pochwalić. Całość podziwiać będzie można na wystawie, zorganizowanej w 5-ą rocznicę utworzenia Żarowskiej Izby Historycznej.

Czytaj więcej: Dokumenty sprzed ponad 140 lat pozostawione na mrowińskim strychu

"Czarni Husarzy" z pułku von Lossow w kawaleryjskich potyczkach pod Pożarzyskiem i Górą Pyszczyńską w 1761 roku

Drukuj
Utworzono: wtorek, 11, sierpień 2015

Europejskim epizodem wielkiej wojny siedmioletniej z lat 1756-1763, był prusko-austriacki konflikt militarny o Śląsk, który w literaturze określany jest zazwyczaj jako III wojna śląska (I – 1740-1742, II – 1744-1745). Zmagania, o których mowa rozpoczęły się 29 sierpnia 1756 roku od wtargnięcia wojsk pruskich, pod wodzą króla Fryderyka II Wielkiego, do Saksonii. Przeciwko Prusom wystąpiła wówczas Austria, która od 1757 roku była w koalicji z Rosją. W sierpniu 1759 roku w bitwie pod Kunowicami oddziały pruskie zostały pokonane przez połączoną armię sprzymierzonych. W październiku 1760 roku przez kilka dni Austriacy i Rosjanie okupowali Berlin. Latem 1761 roku król Prus Fryderyk II w obawie przed utratą twierdzy świdnickiej, przybył na Śląsk z 54 000 armią. 19 sierpnia siły pruskie przemaszerowały idąc od strony Osieka przez Górę Pyszczyńska, Tarnawę, Weselinę i Pożarzysko docierając do Domanic, gdzie nocowały. Następnego dnia armia pruska przeszła pod Bolesławice Świdnickie i założyła umocniony obóz, który wyznaczały miejscowości Jaworzyna Śląska, Bolesławice, Nowice, Wierzbna, Piotrowice Świdnickie, Czechy, Pasieczna, Stary Jawornik, Nowy Jawornik oraz Tomkowa. Najsilniejszą pozycję pruską stanowił szaniec usypany na wzgórzu w pobliżu Wierzbnej, z którego w razie klęski miano osłaniać odwrót armii Fryderyka II. Dowództwo nad nim objął generał Hans Joachim von Ziethen. Obóz wojsk pruskich osaczony został z trzech stron, od południa, zachodu i północy przez 130-tysięczną armię austriacko-rosyjską. Dowodzili nią feldmarszałkowie Gideon Ernst von Laudon i Aleksander Borisowicz Buturlin. Austriacy zajmowali pozycje od Olszan, przez Mokrzeszów, Komorów po Bystrzycę Dolną. Korpus generała Josepha von Brentano kwaterował w okolicy Mikoszowej, Przyłęgowa i Łażan, mniejsze oddziały znajdowały się w Skarżycach oraz między Pastuchowem a Czechami. Główne siły rosyjskie Buturlina rozłożyły się obozem od Olszan po Strzegom. Korpus generała Zachara Grigoriewicza Czernyszewa stał u południowego podnóża Góry Zwycięstwa i Wzgórz Jaroszowskich. Korpus kawalerii generała Gustawa Gustawowicza Berga od Łażan, przez Żarów, Bożanów po Kalno. Niesnaski pomiędzy Laudonem i Buturlinem w kwestii taktyki przeciw Prusakom, a także brak zapasów żywności, doprowadziły 9 września do wycofania głównych sił rosyjskich. Buturlin pozostawił Austriakom jedynie 12 000 żołnierzy z korpusu generała Czernyszewa. Nazajutrz z blokady armii pruskiej wycofali się w końcu sami Austriacy, którzy wymaszerowali do dawnego obozu pod Mokrzeszowem. 26 września obóz pod Bolesławicami opuściła armia pruska Fryderyka II, która udała się w kierunku Ziębic. Miejscowa ludność odetchnęła w końcu z ulgą. W cztery dni później w nocy z 30 września na 1 października 1761 roku 15 000 żołnierzy generała Laudona zdobyło twierdzę świdnicką.

Czytaj więcej: "Czarni Husarzy" z pułku von Lossow w kawaleryjskich potyczkach pod Pożarzyskiem i Górą...

Współpraca z działem naukowo-badawczym Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

Drukuj
Utworzono: środa, 12, sierpień 2015

Obóz Gross-Rosen powstał w sierpniu 1940 roku jako filia KL Sachsenhausen, której więźniowie przeznaczeni byli do pracy w miejscowym kamieniołomie granitu. Pierwszy transport przybył tam 2 sierpnia 1940 roku. 1 maja 1941 roku Arbeitslager Gross-Rosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. W pierwszych dwóch latach istnienia KL Gross-Rosen był małym obozem nastawionym w dalszym ciągu na obsługę kamieniołomu. Mordercza 12-godzinna praca w kamieniołomie, głodowe racje żywnościowe, brak należytej opieki lekarskiej, nieustanne maltretowanie i terroryzowanie więźniów zarówno przez załogę SS, jak i więźniów funkcyjnych powodowały duża śmiertelność, a KL Gross-Rosen był postrzegany jako jeden z najcięższych obozów koncentracyjnych. Zasadnicza rozbudowa obozu Gross-Rosen przypada na rok 1944, zmienia się również jego charakter; obok centrali w Gross-Rosen powstają liczne filie (około 100) zlokalizowane przede wszystkim na terenie Dolnego Śląska, Sudetów i Ziemi Lubuskiej. Do największych należały obozy: AL Fünfteichen w Jelczu, 4 obozy we Wrocławiu (Breslau), Dyhernfurth w Brzegu Dolnym, Landeshut w Kamiennej Górze oraz w zespół obozów Riese zlokalizowanych w Górach Sowich. Ogółem przez Gross-Rosen – obóz macierzysty i jego filie – przeszło około 125 000 więźniów, w tym również więźniowie nie rejestrowani, przywożenia do obozu na egzekucję, np. 2 500 radzieckich jeńców wojennych. Do najliczniejszych grup narodowościowych w kompleksie Gross-Rosen (obóz główny i jego filie) należeli Żydzi (obywatele różnych państw europejskich), Polacy oraz obywatele byłego Związku Radzieckiego. Szacunkowa liczba ofiar obozu Gross-Rosen wynosi około 40 000. Jednym z najtragiczniejszych okresów w dziejach tego obozu była jego ewakuacja. Podczas transportów (nawet kilkutygodniowych) zginęło wiele tysięcy więźniów. Od jesieni 1943 roku do lutego 1945 roku działał na terenie KL Gross-Rosen wychowawczy obóz pracy wrocławskiego gestapo (AEL), przez który przeszło 4 200 więźniów.

Czytaj więcej: Współpraca z działem naukowo-badawczym Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

Historia techniki II wojny światowej: Volkswagen na froncie

Drukuj
Utworzono: sobota, 08, sierpień 2015

Historia koncernu Volkswagen rozpoczęła się w 1931 roku, kiedy firma Zündapp zwróciła się do Ferdinanda Porsche o przygotowanie projektu taniego samochodu. Ukryto go pod nazwą Type 12. Rozwinięciem tego projektu była współpraca z firmą NSU, która zaowocowała prototypem Type 32. W 1933 roku F. Porsche poznał Adolfa Hitlera, który zażyczył sobie, by Porsche stał się nadwornym konstruktorem ówczesnych Niemiec. 17 kwietnia 1934 roku Ferdinand Porsche zaprezentował niemieckiemu rządowi projekt samochodu – legendarnego Garbusa. Była to odpowiedź na oczekiwania Hitlera, który domagał się taniego, rodzinnego samochodu. W zamyśle, Hitler chciał odciążyć kolej, która była z roku na rok coraz bardziej niewydolna. Po wielu zbudowanych prototypowych modelach (konkretnie było ich 9) zatwierdzono w 1938 roku do produkcji seryjnej w przyszłej fabryce VolkswagenWerk GmbHprojekt „Porsche typ 60”. O prawdziwości tych zapowiedzi miała świadczyć oficjalna uroczystość państwowa, jaka odbyła się 26 maja 1938 roku w Fallersleben (Dolna Saksonia). Wtedy to położono kamień węgielny pod budowę przyszłej fabryki KdF-wagena (Kraft durch Freude-wagen), a Adolf Hitler ochrzcił pojazd tytułem: „niemiecki samochód ludowy”. Oficjalna produkcja KdF-wagena (późniejszego Volkswagena) w wersji cywilnej („garbusa”) rozpoczęła się 11 lipca 1941 roku i zakończyła 7 sierpnia 1944 roku. Zakłady wykorzystywały robotników przymusowych i więźniów obozów, w tym Arbeitsdorf. Łącznie w różnych wersjach nadwoziowych (kabriolet, sedan i kabrio-limuzyna) zakłady KdF-wagen Stadt wyprodukowały 630 sztuk. Pozostałe odmiany KdF-wagena (Schwimmwagen typ 166 – amfibia, Kubelwagen typ 82 – łazik terenowy, oraz wojskowy „garbus” typ 92, 82E i w wersji z napędem 4x4 jako typ 87) były przeznaczone dla armii niemieckiej. Ale cywilne KdF-wageny z lat 1941-1944 po II wojnie światowej uznano za prototypy, pomimo że niczym nie różniły się od pierwszych powojennych Volkswagenów „garbusów” produkowanych do 1949 roku. Powojenna produkcja ruszyła we wrześniu 1945 roku na potrzeby armii brytyjskiej, choć pierwotnie fabrykę w pobliżu Fallersleben przeznaczono do likwidacji. Wtedy też doszło do oficjalnego powstania marki Volkswagen.

Czytaj więcej: Historia techniki II wojny światowej: Volkswagen na froncie

Więcej artykułów…

  1. Nazistowski plan 4-letni i rola syntetycznego kauczuku produkowanego w Żarowie
  2. III Dolnośląski Piknik Militarny w Ludwikowicach Kłodzkich 1.08.2015 r. - fotorelacja
  3. Szlaki komunikacyjne w okolicy Żarowa w latach 1736-1945
  4. Powietrzne zwycięstwa "Czerwonego Barona"

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Friday the 9th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.