Pamiątkowy kamień hrabiego von Pfeil-Burghauss nad Strzegomką koło Łażan

W 1731 roku łażański kompleks majątkowy odziedziczyła Beata Abigail z domu Siegroth, która z inspiracji króla pruskiego Fryderyka II, poślubiła w 1745 roku feldmarszałka Wilhelma Dietricha hr. von Buddenbrock. Właścicielka dóbr zmarła 26 lipca 1770 roku w Łażanach. Nie doczekawszy się potomstwa, uczyniła w testamencie spadkobiercą majątku oficera armii pruskiej hrabiego Rzeszy Nikolasa Augusta Wilhelma von Burghauss (ur. 14 marca 1750 roku), który był jednym z trzech synów jej siostrzeńców. Nowy właściciel Łażan, opuścił wkrótce szeregi armii królewskiej i poświęcił się rozwojowi gospodarczemu oddziczonych dóbr. Jego dokonania w tym zakresie były imponujące, m.in. rozbudowa obiektów folwarcznych oraz wprowadzenie szeregu nowinek technicznych w uprawie rolnej. Dziełem von Burghaussa, było także uregulowanie nurtu Strzegomki, co zapobiegło wylewom tej rzeki oraz przyniosło dalszych 180 ha gruntów uprawnych. Do największych zasług właściciela Łażan, należy bez wątpienia wybudowanie żelaznego mostu, który spinał oba brzegi Strzegomki i był jedną z pierwszych takich konstrukcji na kontynencie europejskim poza Anglią. Po Nikolasie Auguście właścicielem ordynacji łażańskiej został jego bratanek Ludwig, który zmarł zaledwie 12 tygodni po objęciu administracji majątkiem. Kolejnym ordynatem został Ludwig Hermann Friedrich Nikolas von Burghauss, który uzyskał później honorowy tytuł szambelana królewskiego. Ludwig Hermann zasłynął z działalności harytatywnej, m.in. był współzałożycielem szpitala w Żarowie oraz finansował przytułek w Piotrowicach Świdnickich.

Po jego śmierci doszło w latach 1885-1889 do ostrego sporu o majątek łażański między hrabią von Pfeil i dwoma hrabiami von Reichenbach. W 1889 roku Sąd Rzeszy przyznał majorat łażański hrabiemu Friedrichowi Ludwigowi von Pfeil i Klein Elguth. Jeszcze w tym samym roku nowy właściciel uzyskał od cesarza Wilhelma II prawo do używania tytułów i herbu wymarłej linii Burghaussów oraz dyplom nadający mu majorat łażański w dziedziczne władanie. Spadkobiercą uczynił swojego najstarszego syna Friedricha Eduarda Adolfa von Pfeil-Burghauss (ur. 25 marca 1833 roku). Drugi z hrabiowskiego rodu von Pfeil, który tytułował się również herbem Burghaussów, zmarł w Łażanach 18 lutego 1905 roku w wyniku ciężkich obrażeń, które doznał po upadku z konia w trakcie polowania. Wkrótce nad brzegiem Strzegomki przy starym dębie ustawiono pamiątkowy kamień z tablicą upamiętniającą tragiczny wypadek właściciela Łażan. Po 1945 roku monument został przewrócony a przytwierdzona do jego powierzchni tablica zniszczona. W 2014 roku dzięki staraniom Żarowskiej Izby Historycznej, spoczywający w wodnym nurcie pamiątkowy kamień, został wydobyty i ustawiony na pierwotnym miejscu.

Pamiątkowy kamień hrabiego von Pfeil-Burghauss nad Strzegomką koło Łażan, fot. B.Mucha

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
T. Ciesielski, Gmina Żarów. Monografia historyczna, Żarów 1993
T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
S. Nowotny, A. Dobkiewicz, Leksykon historii wsi powiatu świdnickiego do 1945 roku, Świdnica 2018

Opracowanie
Bogdan Mucha