Zbiór fotografii z DZCH "Organika" przekazany do Żarowskiej Izby Historycznej

Zakłady chemiczne zostały przejęte przez władze polskie w VI 1945 r. i od jesieni 1945 r. podlegały jeleniogórskiej delegaturze Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego. Początkowo otrzymały nazwę „Dolnośląskie Zakłady Chemiczne, Przedsiębiorstwo Państwowe w Żarowie”, a od 1 I 1950 r. „ Dolnośląskie Zakłady Chemiczne w Żarowie” (DZCh). 12 VIII 1945 r. dokonano ich uroczystego otwarcia (wtedy też formalnie zostały uznane za własność państwa polskiego), a 15 VIII uruchomiono produkcję. W pierwszych miesiącach opierano się na pracownikach niemieckich, załoga polska liczyła zaledwie 10 osób. Duże „poniemieckie” zapasy surowców, a także wysiłek pracowników pozwolił osiągnąć na przełomie 1945 i 1946 r. przyzwoite wyniki produkcyjne. Wyczerpanie zapasów surowców oraz wysiedlenie latem 1946 r. Niemców, którzy obsadzali większość stanowisk dozoru technicznego i robotniczych wymagających wysokich kwalifikacji, doprowadziło do drastycznego spadku poziomu produkcji. Na dodatek pożar w 1947 r. zniszczył wytwórnie superfosfatów. W rezultacie rok ten był najgorszym, jeżeli chodzi o wyniki produkcyjne zakładów chemicznych w całym okresie powojennym. W następnych latach produkcja powoli wzrastała, podobnie jak zatrudnienie - w 1948 r. 560, a w 1953 r. 690 osób. Pod koniec lat 40-tych zaniechano wytwarzania drugiego po superfosfatach podstawowego przedwojennego produktu - tiokolu i jego pochodnych - w rezultacie dopiero w 1954 r. osiągnięto poziom produkcji z 1946 r.

Od połowy lat 50-tych do początków lat 70-tych XX w. zmiany w strukturze przemysłowej Żarowa i okolic były znikome. Zmalała ranga zakładów chemicznych (DZCh). Powodem były wieloletnie zaniedbania inwestycyjne. Konieczność realizacji „wyśrubowanych” planów produkcyjnych uniemożliwiła do przełomu lat 50- i 60-tych przeprowadzenie poważniejszych prac modernizacyjnych. W rezultacie coraz bardziej wyeksploatowany i przestarzały był park maszynowy, a to uniemożliwiło wdrożenie nowoczesnych technologii. W DZCh uroczyście obchodzono w 1958 r. stulecie istnienie zakładów, o czym w codziennej produkcji przypominał coraz gorszy stan parku maszynowego i zaplecza socjalnego. W 1961 r. ze względu na zużycie maszyn konieczne stało się zaniechanie produkcji kilku wyrobów. Inne wycofano z produkcji, gdyż brakowało surowców, nie było na nie popytu, albo proces ich wytwarzania był zbyt pracochłonny. Wdrożono do produkcji tylko kilka nowych przyspieszaczy wulkanizacyjnych. Przez wiele lat wzrost produkcji osiągano głównie za sprawą ograniczenia asortymentu i jakości produktów, znacznie mniejsze znaczenie miała poprawa organizacji i wydajności pracy. W pierwszej połowie lat 60-tych przeprowadzono w DZCh prace modernizacyjne. W ich trakcie wymieniono część maszyn, co pozwoliło na zmianę technologii produkcji niektórych wyrobów. W drugiej połowie lat 60-tych w zakładach chemicznych wytwarzano półprodukty potrzebne do produkcji farb, lakierów, superfosfatów, materiałów izolacyjnych i gumowych.

W pierwszej połowie lat 70-tych wykonano w DZCh pewne pracę modernizacyjne, ale ich zakres nie był wystarczający. W 1972 r. podjął działalność oddział produkcji przyśpieszaczy TDS, a w 1974 r. pigmentu żółcieni cynkowej. W 1978 r. poszerzono asortyment wyrobów o 6 chwastobójczych środków ochrony roślin, produkowanych na podstawie umów licencyjnych z firmami niemiecką BASF i angielską ICI. W 1980 r. zaczęły się kłopoty z wykonaniem planów produkcyjnych i eksportowych. Powodów było kilka: brak surowców i materiału opałowego, częste przestoje spowodowane awariami przestarzałych i wyeksploatowanych urządzeń produkcyjnych. Ponadto wystąpiły trudności ze zbytem jednego z podstawowych produktów, soli anilinowej. Następne lata były coraz gorsze - względy technologiczne wymusiły zamknięcie oddziału litoponu żółcieni oraz zaprzestanie produkcji przyspieszaczy dipsam i EFR, a pożar strawił oddział organiczny. W rezultacie znacząco obniżyła się wielkość produkcji DZCh. Kłopoty ekonomiczne zakładu spowodowały relatywny spadek płac, a to z kolei doprowadziło do zmniejszenia liczby osób zatrudnionych przy produkcji - w 1982 r. o 15%. Bez zmian utrzymywała się natomiast liczebność personelu administracyjnego. Dopiero po koniec lat 80-tych podjęto próbę naprawy sytuacji zakładu przez wzbogacenie asortymentu produkcji.

Zbiór fotografii wykonanych w Dolnośląskich Zakładach Chemicznych "Organika" w Żarowie na przełomie lat 70- i 80-tych XX wieku, przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Michał. Składamy Serdeczne Podziękowania.

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
T.Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006

Opracował
Bogdan Mucha