Jenieckie komanda pracy na terenie Imbramowic w latach 1941-45, cz.2

Podczas II wojny światowej, zasady postępowania z jeńcami wojennymi określała Konwencja Genewska z 27 lipca 1929 roku oraz IV Konwencja Haska z 1907 roku dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej. Do konwencji genewskiej nie przystąpił m.in. Związek Radziecki oraz Cesarstwo Japonii. Miliony jeńców wojennych stwarzały poważne problemy militarne, ekonomiczne i humanitarne dla państw uczestniczących w wojnie. Nadzór nad nimi w większości państw sprawowały ministerstwa wojny lub obrony, w Niemczech — Naczelne Dowództwo Wehrmachtu, a od 25 sierpnia 1944 roku — Heinrich Himmler (Reichsführer SS). Ogółem do niewoli niemieckiej trafiło ponad 10 mln jeńców wojennych. Traktowano ich w sposób zróżnicowany. Wobec jeńców z Europy Zachodniej i USA w zasadzie przestrzegano postanowień konwencji. Większość jeńców norweskich, holenderskich, greckich i ok. połowę francuskich szybko zwolniono z obozów. Z 235 000 jeńców anglosaskich przebywających w niemieckich obozach jeńców wojennych zmarło ok 9400. Ze szczególnym okrucieństwem byli traktowani radzieccy jeńcy wojenni. Spośród co najmniej 5,4 mln wziętych do niewoli niemieckiej ok. 3 mln (źródła niem. mówią o co najmniej 2,43 mln) zostało wyniszczonych i wymordowanych. Na początku 1945 roku w niemieckich obozach jenieckich znajdowało się ok. 2,5 jeńców, w tym ok. 930 000 jeńców radzieckich. Do największych obozów należały m.in: Stalag IIB Hammerstein (Czarne), Stalag I B Hohenstein (Olsztynek), Stalag I E Prostken (Prostki), Stalag I F Stauden (Suwałki), Stalag VIII A Görlitz (Zgorzelec), Stalag VIII B (344) Lamsdorf (Łambinowice), Stalag VIII C Sagan (Żagań), Stalag III C Alt Drewitz (Kostrzyn-Drzewice), Stalag 308 (VIII E) Neuhammer (Świętoszów).

W połowie lipca 1941 roku w Świętoszowie (niem. Neuhhammer a. Queis) istniały dwa obozy jenieckie, określane jako Russenlager: Neuhammer-West oraz Neuhammer-Strans (pusty). Pierwszy z nich Stalag VIII E Neuhammer (Neuhammer-West) powstał jesienią 1939 roku w odległości ok. 2 kilometrów na południe od Świętoszowa. Przy jego budowie pracowali polscy jeńcy z batalionu budowlanego 28 BAB (Kriegsgefangenen Bau und Arbeitsbataillon). Pod koniec 1939 roku w obozie tym przebywało już ok. 14 000 Polaków oraz prawdopodobnie duża grupie jeńców czeskich. W następnych miesiącach do Świętoszowa, kierowani byli Francuzi, Holendrzy, Belgowie, a od 1941 roku tylko jeńcy radzieccy. Stalag VIII E podzielony był na sektory, zabudowane drewnianymi barakami dla 200-300 osób. W jednym sektorze przebywali jeńcy jednej narodowości. Budowę Stalagu 308 (Neuhammer-Strans) rozpoczęto na poligonie niemieckiego garnizonu Neuhammer-West w dniu 8 kwietnia 1941 roku. Jego organizacją zajmowali się Ukraińcy z tzw. batalionu "Nachtigall", którzy później po złożeniu przysięgi lojalności wobec III Rzeszy, zostali wysłani z 800. Pułkiem Brandenburskim do walk o Lwów. Prawdopodobnie już w lipcu 1941 roku do Świętoszowa przybyło ok. 21 000 jeńców radzieckich. W końcu sierpnia było ich już 30 000, a w końcu września 40 000. Na początku 1942 roku w Świętoszowie znajdowało się ok. 100-120 000 jeńców radzieckich. Opisywany często w źródłach łącznym oznaczeniem Stalag 308 (VIII E) miał charakter przejściowy. Po selekcji więźniowie trafiali do innych obozów pracy, zewnętrznych komand roboczych lub byli wysyłani do zagazowania w obozach zagłady.

Lokalizacja Stalagu VIII E i 308 oraz grobów jenieckich, wg J. Horyń, 2004, str. 42

Jeńcy w Stalagu 308 Neuhammer, wg http://memory-book.ua

W obozie nie przestrzegano elementarnych warunków sanitarnych. Wycieńczenie z głodu (raz dziennie brukiew, zupa ze szpinaku z niegotowanymi ziemniakami i 150 gramami chleba) oraz nieludzkie warunki bytu przyczyniły się do wybuchu epidemii tyfusu plamistego i dezynterii, które w okresie od jesieni 1941 roku do lutego 1942 roku pochłonęły od 4000 do 6000 zmarłych jeńców. W związku z powyższym stanem w obozie obowiązywała kwarantanna do połowy 1942 roku. Ponieważ Związek Radziecki nie podpisał Konwencji Genewskiej, więźniowie stalagu nie mogli liczyć na pomoc Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Jesienią 1941 roku rozpoczęto budowę drewnianych baraków (wcześniej ziemianki 100 x 8 m, przykryte gałęziami i pniami drzew). Było ich około 100. W jednym baraku było od 200 do 300 osób. Więźniowie spali na piętrowych pryczach. Za przykrycie służyły im koce z włókniny, wypchane papierem. Od połowy września 1941 roku część jeńców wojennych była wykorzystywana w różnych komandach Stalagu 308 (VIII E) Neuhammer. Pracowali w rolnictwie, w lesie, na kolei i w różnych przedsiębiorstwach przemysłowych. Wśród nich są znane: Kommando Linke Hoffman Breslau, Kommando 1 Sprottau, Kommando 4 Strand, Kommando 5 Gleiwitz, Arbeitskommando 24 Reisicht (Kr. Liegnitz), Kommando 25 Spindlerstrasse, Arbeitskommando 35 Ornontowitz, Arbeitskommando 40 Oderthal, Komando 42 Königszelt, Arbeitskommando Ingramsdorf 43, Arbeitskommando 44 Tarnowitz-Nord, Kommando 53 Wiesau, Kommando 74 Ehrenforst (Kr. Cosel), Kommando 121 Schöneich-Eichenkrang. Na początku października 1942 roku zaczęto wysyłać ze Świętoszowa pierwsze transporty jeńców radzieckich do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu (ok. 6 000 osób, ok. 200 dziennie). Trzymano ich tam w dziesięciu barakach, w całkowitej izolacji od pozostałych więźniów. W tej samej sytuacji znaleźli się ich rodacy ze Stalagu VIII F w Łambinowicach. Jeńców tych zmuszano do pracy przy budowie Brzezinki oraz wyładowywania wagonów. Dziennie umierało od 80 do 250 jeńców (gł. na skutek skrajnego wycieńczenia, głodu i zimna). W czerwcu 1942 roku Stalag 308 (VIII E) został zlikwidowany jako samodzielna jednostka i podporządkowano go administracyjnie Stalagu VIII C Sagan (Żagań), odtąd używając nazwy Stalag VIII C/Z (Zweiglager). Jednostki Armii Czerwonej dotarły do Świętoszowa w lutym 1945 roku. W tym czasie w obozie znajdowało się ok. 2000 jeńców, których Niemcy nie zdążyli ewakuować na zachód. Wedle różnych obliczeń przez Stalag VIII E(308) Neuhammer przeszło do 185 000 jeńców radzieckich z czego zmarło ok. 50 000.

Wspomniane wyżej Arbeitskommando 43 Ingramsdorf (Imbramowice), funkcjonowało na przełomie 1941 i 1942 roku (być może dłużej ?). 3 października 1941 roku ze Stalagu VIII E (308) Neuhammer, przetransportowano do Imbramowic grupę 57 jeńców radzieckich (nr 51698, nr 29081-29205; później 51700-51793). Do chwili obecnej znane były personalia 64 jeńców, którzy wykonywali bliżej nie określone prace m.in. na terenie cegielni Ingramsdorfer Tonwerke. Dziesięciu zmarłych jeńców radzieckich pochowano przy cmentarzu parafialnym w Imbramowicach. Siedmiu z nich ekshumowano w 2012 roku [Opracowanie: Jenieckie komanda pracy na terenie Imbramowic w latach 1941-45, cz.1]. Dzisiaj prezentujemy dalsze karty obozowe 30 jeńców z przedziału numerowego 29075-29260 oraz 51692-51790. Jeśli przyjąć, że komendantura Stalagu VIII E (308) kierowała do komand zewnętrznych określone partie więźniów "od nr ... do nr ..." (wg zapotrzebowania ilościowego do pracy), to w Imbramowicach przebywali i pracowali również:

29075 - Aleksiej Gawriłowicz Siemienow
29094 - Denis Mierkuriewicz Pogadaj
29096 - Fiedor Romanowicz Bereziniec
29097 - Paweł Karpowicz Filikin
29107 - Piotr Filipowicz Żołobow
29109 - Efim Nikołajewicz Noskow
29114 - Nikołaj Iwanowicz Kozjutin
29142 - Władimir Dimitrewicz Ilin
29143 - Michaił Warfołomiejewicz Konowałow
29190 - Wasilij Prokopowicz Kowrow
29206 - Aleksandr Aleksandrowicz Szepinow
51692 - Iwan Efimowicz Termusa
51696 - Gieorgij Pietrowicz Belikow
51697 - Gabriel Wasiliewicz Matjucha
51716 - Wasilij Wasiliewicz Smirnow
51718 - Timofiej Michajłowicz Bojcow
51727 - Nikołaj Iwanowicz Afanasiew
51734 - Aleksandr Wasililiewicz Iwanow
51746 - Aleksandr Efimowicz Anochin
51748 - Wasilij Iwanowicz Ewsieiew
51751 - Roman Dmitriewicz Czaroczkin
51757 - Ignat Maksimowicz Demin
51766 - Paweł Grigoriewicz Mosalkow
51768 - Ilja Kiriłowicz Szumskij
51770 - Iwan Dmitriewicz Smagin
51771 - Ananij Mitrofanowicz Bokow
51722 - Piotr Nikołajewicz Charkow
51775 - Wasilij Iwanowicz Baturin
51787 - Dmirtij Iwanowicz Gieraszenko
51790 - Dmitrij Eliseiewicz Knjaziew

nr obozowy / data i miejsce niewoli / komando pracy / data śmierci / miejsce pochówku

29075 / 5.07.1941 r., Stołpce (ob. Białoruś) / ? / 16.11.1941 r. / ?
29094 / __.07.1941 r., ? / ? / 31.12.1941 r. / ?
29096 / 5.07.1941 r., Mińsk (Białoruś) / ? / 2.11.1941 r. / Świętoszów
29097 / 4.07.1941 r., Mińsk (Białoruś) / ? / 9.11.1941 r. / Żagań
29107 / 30.06.1941 r., ? / ? / 26.11.1941 r. / Świętoszów
29109 / 4.07.1941 r., Mińsk (Białoruś) / ? / 9.11.1941 r. / Świętoszów
29114 / 6.07.1941 r., Słuck (Białoruś) / ? / 7.10.1941 r. / ? / Świętoszów
29142 / 18.09.1941 r., Białystok / ? / 18.09.1941 r. / Świętoszów, rząd 34, mogiła 339
29143 / 3.07.1941 r., Wołkowysk (Białoruś) / ? / 30.12.1941 r. / ?
29190 / 3.07.1941 r., Mińsk (Białoruś) / ? / 29.11.1941 r. / ?
29206 / 8.07.1941 r., Słuck (Białoruś) / ? / 29.09.1941 r. / ?
51692 / 26.07.1941 r., Szepietówka (Ukraina) / ? / 15.03.1943 r. / Auschwitz (Oświęcim)
51696 / 24.07.1941 r., Rakitnoje (Rosja) / ? / 21.12.1942 r. / Zgorzelec
51697 / 24.07.1941 r., Bezymianka (ob. Engels) / ? / __.11.1942 r. / ?
51716 / 25.07.1941 r., Kursk (Rosja) / ? / 26.02.1942 r. / ?
51718 / 29.08.1941 r., Trubeck (Rosja) / ? / 10.12.1941 r. / ?
51727 / 20.08.1941 r., Homel (Białoruś) / ? / 4.12.1941 r. / ?
51734 / 7.08.1941 r., ? / 26.12.1941 r., ? / ? / Świętoszów
51746 / 29.09.1941 r., Jelnia (Rosja) / ? / 19.11.1941 r. / ?
51748 / 17.08.1941 r., Rohaczów (Białoruś) / ? / 17.11.1941 r. / Zgorzelec
51751 / 10.08.1941 r., ? / ? / 11.07.1942 r. / ?
51757 / 14.08.1941 r., Jelnia (Rosja) / ? / 25.12.1941 r. / Żagań
51766 / 10.08.1941 r., Rochaczów (Białoruś) / ? / 4.01.1942 r. / ?
51768 / 6.08.1941 r., Mohylew (Białoruś) / ? / 30.11.1941 r. / ?
51770 / 17.08.1941 r., Rohaczów (Białoruś) / ? / 7.01.1942 r. / ?
51771 / 22.07.1941 r., Krasne nad Uszą (Białoruś) / ? / 29.03.1942 r. / Świętoszów
51722 / 22.08.1941 r., Homel (Białoruś) / ? / 18.12.1941 r. / ?
51775 / 27.07.1941 r., Koziatyn (Ukraina) / ? / 21.12.1941 r. / ?
51787 / 22.08.1941 r., ? / ? / ? / Świętoszów
51790 / 10.08.1941 r., Smoleńsk (Rosja) / ? / 15.12.1941 r. / ?

Aleksiej Gawriłowicz Siemienow, ur. 20.11.1921 r..; miejsce urodzenia: obwód tulski; numer obozowy: 29075; data i miejsce wzięcia do niewoli: 5.07.1941 r., Stołpce (ob. Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 16.11.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Denis Mierkuriewicz Pogadaj, ur. 10.03.1921 r. .; miejsce urodzenia: Pantelejewka; numer obozowy: 29094; data i miejsce wzięcia do niewoli: __.07.1941 r., ?; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 31.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Fiedor Romanowicz Bereziniec, ur. 13.06.1919 r..; miejsce urodzenia: obwód północno-kaukaski; numer obozowy: 29096; data i miejsce wzięcia do niewoli: 5.07.1941 r., Mińsk (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 2.11.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Paweł Karpowicz Filikin, ur. 28.07.1921 r.; miejsce urodzenia: Kazachska SSR; numer obozowy: 29097; data i miejsce wzięcia do niewoli: 4.07.1941 r., Mińsk (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 9.11.1941 r,; miejsce pochówku: Żagań; mogiła: ?

Piotr Filipowicz Żołobow, ur. 6.06.1941 r.; miejsce urodzenia: obwód kirowski; numer obozowy: 29107; data i miejsce wzięcia do niewoli: 30.06.1941 r.; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 26.11.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Efim Nikołajewicz Noskow, ur. 20.01.1918 r.; miejsce urodzenia: Lobachi; numer obozowy: 29109; data i miejsce wzięcia do niewoli: 4.07.1941 r., Mińsk (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 9.11.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Nikołaj Iwanowicz Kozjutin, ur. 14.12.1941 r.; miejsce urodzenia: region czelabiński; numer obozowy: 29114; data i miejsce wzięcia do niewoli: 6.07.1941 r., Słuck (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 7.10.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Władimir Dimitrewicz Ilin, ur. 25.06.1920 r.; miejsce urodzenia: obwód archangielski; numer obozowy: 29142; data i miejsce wzięcia do niewoli: 18.09.1941 r., Białystok; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 18.09.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: rząd 34, mogiła 339

Michaił Warfołomiejewicz Konowałow, ur. 11.04.1915 r.; miejsce urodzenia: Chomel; numer obozowy: 29143; data i miejsce wzięcia do niewoli: 3.07.1941 r., Wołkowysk (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 30.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Wasilij Prokopowicz Kowrow, ur. 23.07.1921 r.; miejsce urodzenia: Kowrowo ; numer obozowy: 29190; data i miejsce wzięcia do niewoli: 3.07.1941 r., Mińsk (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 29.11.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Aleksandr Aleksandrowicz Szepinow, ur. 4.03.1919 r.; miejsce urodzenia: obwód wołogodzki; numer obozowy: 29206; data i miejsce wzięcia do niewoli: 8.07.1941 r., Słuck (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 29.09.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Iwan Efimowicz Termusa, ur. 15.09.1908 r.; miejsce urodzenia: obwód riazański; numer obozowy: 51692; data i miejsce wzięcia do niewoli: 26.07.1941 r., Szepietówka (Ukraina); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 15.03.1943 r.; miejsce pochówku: Auschwitz (Oświęcim); mogiła: ?

Gieorgij Pietrowicz Belikow, ur. 10.12.1906 r.; miejsce urodzenia: Rjazanskaja, Kraj Krasnodarski; numer obozowy: 51696; data i miejsce wzięcia do niewoli: 24.07.1941 r., Rakitnoje (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 21.12.1942 r.; miejsce pochówku: Zgorzelec; mogiła: ?

Gabriel Wasiliewicz Matjucha, ur. __.__.1908 r.; miejsce urodzenia: Bogoduchowka; numer obozowy: 51697; data i miejsce wzięcia do niewoli: 24.07.1941 r., Bezymianka (ob. Engels) Rosja; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: __.11.1942 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Wasilij Wasiliewicz Smirnow, ur. __.__.1912 r.; miejsce urodzenia: obwód kaliniński (ob. obwód twerski); numer obozowy: 51716; data i miejsce wzięcia do niewoli: 25.07.1941 r., Kursk (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 26.02.1942 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Timofiej Michajłowicz Bojcow, ur. 17.03.1900 r.; miejsce urodzenia: Mitino; numer obozowy: 51718; data i miejsce wzięcia do niewoli: 29.08.1941 r., Trubeck (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 10.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Nikołaj Iwanowicz Afanasiew, ur. 6.12.1915; miejsce urodzenia: obwód saratowski; numer obozowy: 51727; data i miejsce wzięcia do niewoli: 20.08.1941 r., Homel (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 4.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Aleksandr Wasililiewicz Iwanow, ur. 20.03.1919 r.; miejsce urodzenia: Svyati Gori; numer obozowy: 51734; data i miejsce wzięcia do niewoli: 7.08.1941 r., ?; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 26.12.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Aleksandr Efimowicz Anochin, ur. 12.08.1912 r.; miejsce urodzenia: Baszkowa (ob. obwód tiumeński); numer obozowy: 51746; data i miejsce wzięcia do niewoli: 29.09.1941 r., Jelnia (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 19.11.1941 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Wasilij Iwanowicz Ewsieiew, ur. 15.08.1912 r.; miejsce urodzenia: Kamorowka (obwód penzeński) ; numer obozowy: 51748; data i miejsce wzięcia do niewoli: 17.08.1941 r., Rohaczów (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 17.11.1941 r.; miejsce pochówku: Zgorzelec; mogiła: ?

Roman Dmitriewicz Czaroczkin, ur. 20.09.1907 r.; miejsce urodzenia: Diakonowo (obwód kurski); numer obozowy: 51751; data i miejsce wzięcia do niewoli: 10.08.1941 r., ; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 11.07.1942 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Ignat Maksimowicz Demin, ur. 15.05.1910 r.; miejsce urodzenia: obwód orłowski; numer obozowy: 51757; data i miejsce wzięcia do niewoli: 14.08.1941 r., Jelnia (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 25.12.1941 r.; miejsce pochówku: Żagań; mogiła: ?

Paweł Grigoriewicz Mosalkow, ur. __.__.1910 r.; miejsce urodzenia: Arjasz (obwód sarotowski); numer obozowy: 51766; data i miejsce wzięcia do niewoli: 10.08.1941 r., Rochaczów (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 4.01.1942 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Ilja Kiriłowicz Szumskij, ur. 5.09.1910 r.; miejsce urodzenia: obwód woroneski; numer obozowy: 51768; data i miejsce wzięcia do niewoli: 6.08.1941 r., Mohylew (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 30.11.1941 r.; miejsce pochówku: ; mogiła: ?

Iwan Dmitriewicz Smagin, ur. 3.01.1912 r.; miejsce urodzenia: Michajłowka (obwód wołgogradzki); numer obozowy: 51770; data i miejsce wzięcia do niewoli: 17.08.1941 r., Rohaczów (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 7.01.1942 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Ananij Mitrofanowicz Bokow, ur. 25.10.1919 r.; miejsce urodzenia: Bidonowo (Kraj Ałtajski); numer obozowy: 51771; data i miejsce wzięcia do niewoli: 22.07.1941 r., Krasne nad Uszą (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 29.03.1942 r.; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Piotr Nikołajewicz Charkow, ur. 30.01.1903 r.; miejsce urodzenia: obwód smoleński; numer obozowy: 51722; data i miejsce wzięcia do niewoli: 22.08.1941 r., Homel (Białoruś); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 18.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Wasilij Iwanowicz Baturin, ur. 16.03.1920 r.; miejsce urodzenia: obwód iwanowski; numer obozowy: 51775; data i miejsce wzięcia do niewoli: 27.07.1941 r., Koziatyn (Ukraina); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 21.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Dmirtij Iwanowicz Gieraszenko, ur. __.__.1919 r.; miejsce urodzenia: Kraj Krasnojarski; numer obozowy: 51787; data i miejsce wzięcia do niewoli: 22.08.1941 r., ?; obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: ?; miejsce pochówku: Świętoszów; mogiła: ?

Dmitrij Eliseiewicz Knjaziew, ur. 12.10.1902 r.; miejsce urodzenia: obwód smoleński; numer obozowy: 51790; data i miejsce wzięcia do niewoli: 10.08.1941 r., Smoleńsk (Rosja); obóz jeniecki: Stalag VIII E (308) Neuhammer; data i komando pracy: ?; zmarł w niewoli; stopień wojskowy: szeregowy; data śmierci: 15.12.1941 r.; miejsce pochówku: ?; mogiła: ?

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła:
1. Центральный архив Министерства обороны Российской Федерации - ЦАМО РФ), в г. Подольск (Centralne Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, Podolsk)
2. J. Gumkowski, M. Barciszewski, Żagań - Stalag VIII C, Warszawa 1961
3. Sz. Datner, Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie światowej, Warszawa 1964
4. G. Tessin, Verbände und Truppen der deutschen Wehrmacht und Waffen SS im zweiten Weltkrieg 1939-1945, t. 3, Frankfurt am Main 1966
5. S. Sefnet, H. Więcek, Obozy jenieckie na obszarze śląskiego okręgu Wehrmachtu 1939-1945, Wrocław-Warszawa-Kraków 1972
6. H. Winnicka, Żagań, Warszawa 1973
7. C. Streit, Keine Kameraden, Stuttgart 1978
8. Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa 1979
9. A. Streim, Sovjetische Gefangene im Hitlers Vernichtungskrieg, Heidelberg 1982
10. K. H. Frieser, Krieg hinter Stcheldraht, Mainz 1987
11 J. Horyń, Historia obozów jenieckich w Świętoszowie, Świętoszów 2004
12. B. Mucha, Wojenne tajemnice Ziemi Żarowskiej, Żarów 2020
13. https://obd-memorial.ru/html/
14. https://polska-org.pl/
15. https://memory-book.ua/

Opracowanie
Bogdan Mucha