Wiejskie sklepy w okolicy Żarowa do 1945 roku

W średniowieczu i w czasach późniejszych nieodłącznym elementem wiejskiego krajobrazu były przydrożne karczmy (znane także pod określeniem: austeria, gospoda, oberża, zajazd). Budynki tego rodzaju służyły różnym celom. Można w nich było stawać na popas i zjeść posiłek, można było napić się piwa lub mocniejszego trunku, można było też przenocować i zabawić się. W karczmach często urzędowali poborcy ceł i myta, tutaj odprawiano również wiejskie sądy. Karczmy pełniły ponadto funkcję wiejskich sklepów, zaopatrujących mieszkańców w artykuły codziennego użytku oraz rolę drobnych „zakładów wytwórczych" jak piekarnia, rzeźnia, browar czy gorzelnia. Taki stan rzeczy utrzymał się do połowy XIX wieku, kiedy rozwój handlu detalicznego, wykroczył poza tradycyjne związki z karczmą. Już pod koniec XIX stulecia w dużych wsiach istniały sklepy branży spożywczej i przemysłowej lub sklepy wielobranżowe. W pierwszej ćwierci XX wieku, zakupy można było zrobić w prawie każdej wsi w pobliżu Żarowa. Sklepy (czasami kilka w jednej miejscowości) działały m.in. w Bukowie, Imbramowicach, Łażanach, Mielęcinie, Mrowinach, Przyłęgowie i Wierzbnej. Z kolei w Gołaszycach i Kalnie, prosperowały sklepy kolonialne zaopatrzone w towary spożywcze (jak kawa, herbata, ryż, przyprawy) sprowadzane z zamorskich krajów, głównie z kolonii. Z pomocą książek adresowych oraz dawnych kart pocztowych, możemy dzisiaj wymienić nazwiska kupców – właścicieli wiejskich punktów sprzedaży.

Buków (Bockau): na początku XX wieku w Bukowie działały dwa sklepy: Weindlicha oraz Schneidera. Przed wybuchem II wojny światowej we wsi były trzy sklepy. Książka adresowa mieszkańców Bukowa, wzmiankuje kupca Helmuta Borsiga oraz handlarkę Franziske Elsner (oboje wzm. 1938 r.).

Gołaszyce (Gohlitsch): na początku XX wieku we wsi istniał sklep z towarami kolonialnymi (Kolonial – Waren Handlung), który widnieje na pocztówce z ok. 1905 roku.

Imbramowice (Ingramsdorf): w 2 połowie XIX wieku członkowie rodziny Pätzold byli właścicielami dużego sklepu i gospody, w której na niewielką skalę kultywowano tradycje produkcji napojów alkoholowych (pod nazwą J.G. Paetzold Erben Wein- u. Waaren Handlung). Na początku XX wieku (przed 1905 r.) sklep był już własnością Bruno Rönischa, a następnie Reinholda Manna (1929 r., 1942 r.). Sklep oferował mieszkańcom Imbramowic szeroki asortyment wyrobów kolonialnych, spirytualiów, wyrobów tytoniowych oraz słodyczy. Inny sklep w tej miejscowości, prowadził kupiec Paul Bauer (przed 1915 r. – po 1929 r.). W książce adresowej mieszkańców wsi, wzmiankowani są także inni kupcy: Gustav Neumann (1929 r.), Alfred Paeßler (1929 r. i 1942 r.), Eduard Scheidewig (1929 r.) oraz handlowiec Wilhelm Rother (1929 r.).

Kalno (Kalendorf): w latach 20. XX wieku we wsi działał sklep Wilhelma Marzetza, który oferował m.in. towary kolonialne (Colonialwarenhandlung). W książce adresowej mieszkańców Kalna, widnieje nazwisko kupca Heinricha Bauma (1929 r.).

Kruków (Raaben): na początku XX wieku we wsi działał sklep z agencją pocztową, który prowadził niejaki A. Schiller. W książce adresowej mieszkańców Krukowa, wzmiankowana jest kupczyni Anna Vallentin oraz handlarz owoców Konrad Vallentin (oboje wzm. w 1942 r.).

Łażany (Laasan): przed wybuchem II wojny światowej we wsi działały trzy sklepy. Właścicielami dwóch z nich byli: Wilhelm Dressler (1932 r.) i Fritz Reichel (1942 r.).

Mielęcin (Pfaffendorf): we wsi przed rokiem 1845, powstały dwa sklepy. Oba działały przed wybuchem II wojny światowej. Ich właścicielami byli kupcy Becker i Kupsch.

Mrowiny (Konradswaldau): pierwszy sklep we wsi powstał jeszcze przed połową XIX wieku. W latach 30. XX wieku w Mrowinach było już kilka sklepów, w tym jeden z towarami kolonialnymi. W książce adresowej mieszkańców widnieje nazwisko kupca Kurta Keila (1942 r.). Sklep Keilów widnieje na kartach pocztowych z lat 1898-1907.

Pożarzysko (Hohenposeritz): w latach 20. XX wieku we wsi istniał sklep prowadzony przez niejakiego Woitona. Z kolei w książce adresowej mieszkańców wsi, odnaleźć można nazwisko kupca Ferdinanda Zehnera (1942 r.).

Przyłęgów (Preilsdorf): w 1 ćwierci XX wieku w Przyłęgowie działały dwa sklepy, każdy z piekarnią. Ich właścicielami byli: Johann Kubannek (1905 r.) oraz Gustav Thamm (1912 r.). Przed wybuchem II wojny światowej we wsi istniał jeden sklep.

Pyszczyn (Pitschen):, na przełomie lat 30/40. XX wieku sklep w Pyszczynie prowadził kupiec Georg Franke (1940 r.).

Siedlimowice (Schönfeld): w latach 40. XX wieku sklep w Siedlimowicach prowadził kupiec Georg Rahner (1942 r.).

Wierzbna (Würben): na początku XX wieku sklep w Wierzbnej prowadził niejaki Franz Meisel (1905 r.). Z lat 20. XX wieku pochodzi karta pocztowa z widokiem na sklep Aloisa Stillera (1929 r.). Po śmierci Stillera, interes prowadziła jego małżonka Anna (1942 r.). W książce adresowej mieszkańców Wierzbnej, odnaleźć można nazwiska innych kupców: Hermann Kittel (1942 r.), Alfons Scholz (1942 r.), Paul Scholz (1929 i 1942 r.), Richard Scholz (1942 r.), Paul Jäsche (1929 r.,1942 r.) oraz dwóch handlarek: Josefa Kinner (1929 r.) i Josepha Kinner (1942 r.).

Zastruże (Sasterhausen): na początku XX wieku we wsi istniał sklep z piekarnią, który prowadził niejaki A. Halbsgut. Na przełomie lat 20. i 40. XX wieku w Zastrużu były dwa sklepy. Ich właścicielami byli: Rauer (1925 r.) i Paul Babucke (1940 r.).

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

Źródła i ilustracje:
1. Adressbuch für die Stadt und den Kreis Schweidnitz 1929
2. Einwohnerbuch der Stadt und des Kreises Neumarkt in Schlesien 1940
3. Einwohnerbuch für den Stadt- und Landkreis Schweidnitz 1942
4. T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
5. Archiwum autora

Opracowanie
Bogdan Mucha